- شما هیچ آیتمی در سبد خرید خود ندارید
- قیمت کل: 0 تومان
بسیاری از صادرکنندگان بزرگ خشکبار کشورمان که تا همین چندی پیش با فروش کشمش در بازار کشورهای اروپایی جولان می‌دادند، اکنون جایگاه خود را از دست رفته می‌بینند. دراین زمینه مشکلاتی وجود دارد که البته به اعتقاد آنها به جز موضوعات مطرح شده، به سموم مورد استفاده در حوزه کشاورزی هم مربوط می‌شود. با وجود افزایش واردات سموم متفرقه به کشور و عدم نظارت نهادهای مسئول در عرضه این سموم، بسیاری از باغداران کشور برای تولید برخی محصولات از جمله انگور از سموم خطرناکی مانند سم لاروین، پنبه و اتیون استفاده می‌کنند که این موضوع ازسوی یکی از آزمایشگاه‌های کشور آلمان در بررسی کشمش صادرشده کشورمان تایید شده است. در این زمینه یونس ژائله، رئیس اتاق بازرگانی تبریز هم با انتقاد از استفاده غیرمجاز از سموم نسبت به از دست رفتن بازار کشمش منطقه آذربایجان در دنیا هشدار داده بود و نمایندگان بخش خصوصی در کمیسیون کشاورزی و صنایع تبدیلی اتاق بازرگانی تهران هم چند روز پیش هشتمین نشست خود را به بررسی مساله باقیمانده سموم و آفت‌کش‌ها اختصاص دادند.
کاهش صادرات به زیر یک میلیون دلار
یکی از صادرکنندگان زنجانی مشکلات صادرات را نه تنها در حوزه کشمش که در دیگر محصولات خشکبار، ساختار عنوان می‌کند و می‌گوید: در کل دنیا با یک شرایط نامناسب مواجهیم که علاوه بر تحریم‌ها باید تولید محصول بی‌کیفیت را هم به آن اضافه کنیم. تا حل نشدن این مشکلات، چالش‌ها وجود خواهد داشت.
منوچهر طالبی درباره کاهش صادرات کشمش به حضور پرقدرت کشورهای رقیب در این حوزه اشاره می‌کند و می‌افزاید: نبود سیاست ثابت در حوزه صادرات، قوانین دست‌وپاگیر، کمبود تولید به دلیل همین کاهش صادرات و بازگشت پول مهم‌ترین مشکلات موجود است. تا رفع نشدن چنین مشکلاتی هم هر اقدامی تنها به عنوان مسکن موقت عمل می‌کند. تزریق پول به صادرکننده، تولیدکننده و حتی کشاورز هم نمی‌تواند سنگ بزرگ پیش پای صادرات کشمش ایران را حذف کند. طالبی درباره رقم کاهش میزان صادرت کشمش در کشور تاکید می‌کند: اکنون از ۲۴میلیون دلار صادرات در سال‌های ۸۷-۸۶، به زیر یک میلیون دلار رسیده‌ایم.
بهرام جعفری، صادرکننده خشکبار در ملایر همدان هم می‌گوید: تعهد ارزی صادرکننده کار را سخت‌تر کرده است. از زمانی الزام تحویل ارز به سامانه نیما اجبار شده است، صادرکنندگان با مشکل مواجه شده‌اند. اکنون هر صادراتی که انجام می‌شود، باید ارز آن از طریق سیستم بانکی مبادله شود. این موضوع صادرکنندگان را با مشکل روبه‌رو کرده است. سخت‌گیری‌های صدور گواهی بهداشت و قرار گرفتن مسیر صادرات کشمش از زرد به قرمز هم باعث کاهش میزان صادرات شده است.
در این زمینه کارشناس اقتصادی حوزه صادرات درباره عبور کشمش ملایر از مسیر زرد به قرمز می‌گوید: صادرکنندگان مطرح کشمش ملایر از چند ماه پیش کالای صادراتی‌شان در مسیر قرمز قرار گرفته و مشکلاتی را برای آنها به وجود آورده است.
منیره صفرخانی می‌افزاید: براساس قوانین گمرک، در فرایند ترخیص کالاهای وارداتی و صادراتی کنترل‌هایی باید انجام شود و براساس شرایط و ضوابط کالای مورد نظر مشخص می‌شود که در کدام‌یک از ۳مسیر سبز، زرد و قرمز قرار می‌گیرد. ترخیص کالا در شرایط قرمز نیاز به کسب مجوز دارد و این موضوع روندی بسیار زمان‌بر به شمار می‌رود.
استفاده از سموم غیراستاندارد
صادرکننده کشمش ملکان هم به استفاده از سموم غیراستاندارد در تولید محصولات کشاورزی اشاره می‌کند و می‌گوید: این سموم به طرق مختلف به دست کشاورز می‌رسد که مشکلات عمده‌ای را به وجود آورده است. این موضوع اتفاق ساده‌ای نیست، چراکه هیچ مسئولی پاسخگوی آن نیست. مسئولان جهاد کشاورزی مدعی نظارت هستند و دیگر نهادهای نظارتی هم از زیر بار این مسئولیت شانه خالی و بیان می‌کنند که این مساله به ما مربوط نیست.
محمدباقر زارعی ملکی می‌افزاید: بخش قابل توجهی از صادرات کشمش ایران به کشورهای اروپایی انجام می‌شد، اما با توجه به سخت‌گیری‌های اخیر آزمایشگاه‌های اتحادیه اروپا با عدم دریافت تاییدیه مواجهیم. این درست که تحریم‌ها تاثیر قابل‌توجهی بر کاهش صادرات داشته اما مهم‌ترین مشکل ما اکنون تولید محصولاتی است که دارای سم باقیمانده هستند. مشتریان اروپایی علاقه‌مند به خرید محصول کشمش ایران هستند، اما به دلیل هزینه‌های زیاد صادرات حتی حاضر به ریسک ارسال نیستیم که در نهایت به دلیل همین باقیمانده سموم برگشت داده شوند. آن هم درحالی‌که ممکن است با محرومیت‌های صادراتی هم مواجه شویم.
زارعی درباره عدم آزمایش محصول کشمش در ایران پیش از صادرات بیان می‌کند: هنگام خرید با ۲۰باغدار روبه‌رو هستیم و نمی‌توانیم هزینه هنگفتی را برای آزمایش کل محصولات آنها انجام دهیم. ما به باغداران اعتماد می‌کنیم و این وظیفه جهاد کشاورزی است که فیلترهای عدم استفاده از سموم کشاورزی را اعمال کند. وجود سموم باقیمانده در بخش کوچکی از محصول هم موجب برگشت آن می‌شود که هزینه‌های هنگفتی را به ما وارد می‌کند.
این فعال اقتصادی به انجام چند فقره آزمایش داخلی روی محصول کشمش ملکان در چند ماه اخیر اشاره می‌کند و می‌گوید: بخش قابل توجهی از این محصولات آلوده بودند، اما کسی زیر بار نمی‌رود. مسئولان با ارائه برگه آزمایش هم قانع نمی‌شوند و عنوان می‌کنند که این محصول منطقه ما نیست. حتی به فرض اینکه یک محصول به منطقه‌ای خاص هم تعلق نداشته باشد، وزارتخانه باید نسبت به وجود چنین مشکلی مسئول و پاسخگو باشد. چرا اجازه می‌دهند که سم از هند، چین و پاکستان به چرخه کشاورزی ما وارد شود؟ چرا سم مورد نیاز این صنعت را از کشور آلمان که تهیه نمی‌کنیم؟ دوره کارنس (مدت زمانی که سم می‌تواند پس از سمپاشی در مزارع سمیت و تاثیرات مخرب خود را حفظ کند) درباره سم مورد تایید بسیار کوتاه است، اما درباره سموم غیرمجاز این دوره حتی به ۶ماه هم می‌رسد. برخی باغداران ما حتی از این موضوع هم خبر ندارند و نمی‌دانند سمی که بدون نظارت نهادهای مسئول استفاده می‌کند چه دوره‌ای دارد؟
فصل پرمحصول، خالی از صادرات
یک فعال اقتصادی قزوین درباره موانع صادرات کشمش در کشور می‌گوید: هزینه حمل بار ۲ تا ۵/۲ برابر افزایش یافته است، در نتیجه در بازار باید سطح قیمت را از پایین‌تر از کشورهای رقیب قرار دهیم. از سوی دیگر بهره‌وری کشاورزان ما کم است. در دنیا متوسط برداشت انگور از یک هکتار تقریبا ۴۰تن، اما در کشور ما بین ۱۰ تا ۱۵تن است. در نتیجه قیمت تمام شده برای کشاورز بسیار بالاست. به همین دلیل کشمش را گران می‌فروشد که هزینه‌هایش را پوشش دهد که آن قیمت هم قابل صادرات نیست.
مجتبی شهرامیار می‌افزاید: سومین عامل هم سختگیری اتحادیه اروپا در بررسی وضعیت محصولات کشاورزی و باقیمانده سموم آنهاست. اکنون محصولات صادراتی کشمش در مدخل ورودی کشورهای اروپایی به خاطر بالا بودن باقیمانده سموم برگشت داده می‌شود. محصولات برگشت داده شده را باید با کلی ضرر در بازارهایی که باقیمانده سموم را چندان مورد توجه قرار می‌دهند عرضه کنیم که عموما آنها هم قیمت خرید بسیار کمی دارند. به همین دلیل صادرکنندگان چنین ریسکی را نمی‌پذیرند و بخش قابل توجهی از بازار اروپا را از دست داده‌اند.
شهرامیار ادامه می‌دهد: اطلاعات درستی ازسوی جهادکشاورزی به کشاورزان داده نمی‌شود. به همین کشاورزان سموم را به صورت بی‌رویه استفاده می‌کنند و ازسوی دیگر دوره سم را هم رعایت نمی‌کنند. در تولید برخی محصولات کشاورزان از چند سم مشترک استفاده می‌کنند که مشکل حادتری است.
وی می‌افزاید: یکی از آزمایشگاه‌های معتبر کشور آلمان از ۱۰محصول صادر شده ما، ۸محصول را دارای باقیمانده سموم اعلام کرده است. صرف‌نظر از اینکه این محصولات برگشت داده و به بازار تزریق شوند همین محصولات در بازار داخلی هم درحال مصرف است. وزارت بهداشت درحال اجرای طرح سلامت است، اما موادغذایی که در اختیار مردم قرار می‌گیرد که آغشته به سموم است و در بازار داخلی این نظارت به صورت ویژه انجام نمی‌شود. این صادرکننده خشکبار عنوان می‌کند: به عنوان یک صادرکننده، امسال می‌توانستیم ۸میلیون دلار صادرات داشته باشیم. شما این رقم را در ۲۵کارخانه استان قزوین ضرب کنید و مبلغ آن را به دست آورید. اما با وجود هزینه‌های هنگفت برای ایجاد بازار، امسال دست‌مان خالی ماند.
استفاده از سم کاهش یافته است
کارشناس باغبانی جهاد کشاورزی ملکان با بیان اینکه حدود ۱۰هزارهکتار تاکستان انگور در این شهرستان وجود دارد، اظهار می‌کند: حدود ۹۵درصد محصول خشک شده انگور این شهرستان کشمش است. یعنی از ۲۰۴هزارتن انگور ملکان، تقریبا ۱۹۰هزارتن کشمش تولید و صادر می‌شود. نصیر سالمی، اکراین، روسیه، کشورهای حوزه خلیج فارس را کشورهای مقصد برای صادرات کشمش ملکان عنوان می‌کند و می‌افزاید: تنها دو کارخانه فراوری ملکان کارت سبز صادرات دارند که بخشی از این محصول را به صورت مستقیم صادر می‌کنند.
سالمی درباره کاهش میزان صادرات ملکان اظهار می‌کند: در برخی از محصولات تولید شده استفاده از سموم کشاورزی موجب شده تا محصولات در آزمایشگاه‌های خارج از کشور تاییدیه دریافت نکنند. استفاده از سموم غیرمجاز در سال‌های اخیر موجب برگشت محصول یا معدوم‌سازی آن شده بود که البته این موارد امسال کمتر دیده می‌شود. اما با توجه به تدابیر جهاد کشاورزی و پلمپ سم‌فروشی‌های غیرمجاز این مساله بیشتر تحت کنترل قرار گرفته است.
کاهش علاقه‌مندان به خرید از ایران
رئیس کمیسیون کشاورزی، صنایع تبدیلی و آب اتاق بازرگانی قزوین در پاسخ به انتقادات مطرح شده درباره کاهش صادرات کشمش ایران و قزوین می‌گوید: تا همین چندی پیش ایران سومین صادر کننده کشمش جهان به شمار می‌رفت، اما اکنون حتی از کشور افغانستان به عنوان پنجمین صادرکننده عقب‌تریم. ترکیه، آمریکا، شیلی و آفریقای جنوبی رده‌های برتر این حوزه را به خود اختصاص داده‌اند، درحالی‌که ما سال‌ها مدعی و پرچم‌دار این محصول بودیم.
سعید یوسف‌زادگان به تولید ۱۸۵هزارتن محصول کشمش در استان اشاره می‌کند و می‌گوید: باید بیش از ۸۰درصد این محصول صادرات شود و این اتفاق نشان می‌دهد یک جای کار ما لنگ می‌زند. یکی از مشکلات به سیاست‌های صادراتی مربوط می‌شود. قیمت کشمش خام در بازار ۱۳هزارتومان است که فراوری شده آن برای صادر کننده حدود ۲۰هزارو ۷۰۰تومان تمام می‌شود و سود چندانی در صادرات ندارد. در مسیر این صادرات هم هرگونه اتفاق غیرمترقبه مشکلات زیادی را برای صادرکننده به‌وجود می‌آورد که خسارت مالی زیادی را تحمیل می‌کند.
یوسف‌زادگان دومین مشکل را نبود ثبات بازار عنوان می‌کند و می‌گوید: بسیاری از کشورهای اروپایی به همین دلیل تمایلی به خرید از ایران ندارند. با گرانی ارز، باغدار محصولش را گران می‌کند، اما با کاهش قیمت به مانند بسیاری از دیگر کالاها شاهد کاهش قیمت نیستیم. صادرکنندگان گران‌تر می‌خرند و مجبور به عرضه گران هم می‌شوند. در حال حاضر هم بانک مرکزی اعلام کرده که در صورتی که صادر کنندگان ارزشان را به سامانه نیمایی ندهند، از فعالیت آنها جلوگیری می‌شود که این مساله هم موجب خلل در فعالیت صادرکنندگان است.
این مسئول به وجود سموم باقیمانده در کشمش استان اشاره می‌کند و می‌گوید: ۳سال پیش کشور ترکیه با چنین مشکلی مواجه شد و ما توانستیم بازار را از آنها بگیریم، اما اکنون سمومی در تولید انگور استفاده می‌شود که خطرات قابل توجهی دارد. وجود این سموم باقیمانده باعث شد که ما بازار صادرات را از دست بدهیم.
وی به دلایل استفاده از این سموم در تولید محصول اشاره می‌کند و می‌افزاید: استفاده از این سموم بیشتر برای تولید محصولی با شکل و قیافه بهتر است. متاسفانه باوری در مردم شکل گرفته که محصول هرچه بزرگ‌تر و زیباتر باشد، بهتر است. امسال محصولاتی در بازار شاهد بودیم که اندازه بزرگی داشتند و هیچ خرابی در آنها دیده نمی‌شد. این محصولات با استفاده از سموم غیرمجاز تولید می‌شوند که قابل قبول نیست. برخی سموم استفاده شده در محصولات کشاورزی اصلا قابل توجیه نیست و دراین زمینه چندی قبل جلسه‌ای با مسئولان برخی نهادهای مربوطه داشتیم و نسبت به این مساله تذکرات لازم را دادیم.
یوسف‌زادگان با اشاره به این که قزوین قطب تولید کشمش ایران است بیان می‌کند: اکنون ۱۹۰فروشگاه خرید و فروش سم داریم که بسیار قابل توجه است. حتی در برخی مغازه‌های خواربارفروشی هم شاهد عرضه سم هستیم. مشکل موجود در این شرایط این است که عرضه کننده سم کارشناس حوزه کشاورزی نیست و ممکن است سمی را برای محصولی معرفی کند که بسیار خطرناک باشد. هرچند اقداماتی ازسوی سازمان جهاد کشاورزی استان در حال انجام است که امیدواریم دیگر شاهد چنین اتفاقاتی نباشیم. این مسئول تاکید می‌کند: اسفند ماه کاشت انگور آغاز خواهد شد و امیدواریم با تدابیر مسئولان و جلساتی که برگزار می‌شود دیگر شاهد بروز چنین اتفاقاتی نباشیم. این یکی از وظایف رسانه‌هاست که در این زمینه اطلاع‌رسانی کنند و فرهنگسازی لازم را انجام دهند. مردم باید بدانند که هر محصول درشت و خارج از اندازه با مشکلاتی در تولید مواجه است.
مشکل عمده کاهش صادرات کشمش ملایر
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همدان کاهش صادرات کشمش را تایید می‌کند و می‌گوید: با توجه به موضوع پیمان‌سپاری ارزی یعنی برگشت ارز به صورت نیما توسط صادرکنندگان، شاهد تاثیر منفی این موضوع بر کاهش صادرات کشور و دیگر اقلام صادراتی بودیم. البته اصلاحیه‌ای در این زمینه انجام شد که صادرکنندگان می‌توانستند ۳۰درصد را به صورت کالا و ۲۰درصد را به صورت قطعات وارد کنند، اما موضوع اصلی بحث پیمان‌سپاری ارزی که باید ارز حاصل از صادرات باید سیستم نیما بازگردد.
حمیدرضا متین می‌افزاید: مشکل دیگر درحوزه صادرات نحوه و پول مبادلاتی است. ما با کشورهایی ازجمله عراق، ارمنستان و افغانستان مبادله ارزی نداریم و عموما ریالی انجام می‌شود. این مساله هم خود چالش دیگری در مبادلات اقتصادی صادرکنندگان به‌شمار می‌رود که درباره محصول کشمش هم وجود دارد. متین درباره انتقادات مطرح شده مبنی بر وجود باقیمانده سموم بر کشمش ملایر بیان می‌کند: در استان ما چنین مشکلی گزارش نشده است.
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی قزوین: ۳سال پیش ترکیه با مشکل کشمش‌های مسموم مواجه شد و ما توانستیم بازار از آنها بگیریم، اما اکنون شاهدیم سمومی در تولید انگور استفاده می‌شود که خطرات قابل توجهی دارد
کارشناس باغبانی جهاد کشاورزی ملکان: استفاده از سموم غیرمجاز در سال‌های اخیر موجب برگشت محصول یا معدوم‌سازی آن شده بود که البته این موارد امسال کمتر دیده می‌شود
تکذیب استفاده از سم اتیون
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین درباره کاهش میزان صادرات کشمش این منطقه اظهار می‌کند: نمی‌توان آمار دقیقی در این زمینه ارائه کرد، چراکه بخش زیادی از محصول ما از خود استان صادر نمی‌شود. آمار استان نسبت به سال گذشته کاهش چشمگیری نداشته است. با توجه به کاهش مراودات اقتصادی با کشورهای اروپایی باید به این مساله توجه کرد. مجید اسماعیلی درباره وجود باقیمانده سموم بر محصولات کشاورزی از جمله انگور می‌افزاید: اکنون کلینک‌های مختلفی دراین زمینه فعالند و محصولات به صورت مداوم درحال چک شدن هستند. در صورت وجود هرگونه آفت هشدار به باغدار برای استفاده از سموم توصیه شده داده می‌شود. استفاده از سموم خطرناک در محصول انگور استان را رد می‌کنیم. این مساله را رد نمی‌کنیم که برخی کشاورزان از سم لاروین (سم کنه) و دانیتل استفاده می‌کنند. البته ما در این زمینه هیچ توصیه‌ای به کشاورزان نکرده‌ایم اما چندان سم قوی نیست. عضو هیات مدیره صندوق کشمش تاکستان درباره تایید سم اتیون در محصول کشمش استان که از سوی آزمایشگاه جهانی اعلام شده است، عنوان می‌کند: تاکنون گزارشی مبنی بر استفاده از اتیون گزارش نشده است. البته در اینجا ذکر یک نکته ضروری است، ممکن است محصولات صادراتی ما برگشت داده شده باشند اما آقایان صادرکننده باید این موضوع را هم بیان کنند که چه میزان محصول ما برگشت می‌خورد. کسانی هم که داستان مسموم بودن محصول کشمش را راه انداخته‌اند مگر از کشاورز استان ما کشمش گواهی شده خریداری کرده است که انتظاری این چنین دارد. آنها محصول معمولی خریداری می‌کنند هرچند که ما مدعی سالم بودن همین محصولات معمولی هم هستیم.
