دانش کشاورز : اصول کاشت و داشت زعفران

زمین مناسب کاشت زعفران:

با توجه به اینکه پیاز زعفران دارای غده (corm) می باشد و هر ساله نیز زایش دارد زمین مورد نظر باید ترجیحا دارای خاک لومی ، لیمونی رسی و شنی باشد تا امکان تکثیر آنها براحتی وجود داشته باشد . بنابراین در زمینهایی با قابلیت نگهداری پایین آب، به دلیل رشد طولی پیاز جهت دسترسی به رطوبت مورد نیاز غده ها شروع به رشد طولی نموده و پیاز از حالت گرد و شلغمی به صورت کشیده و هویج مانند تغییر شکل خواهد داد که در این صورت از گلدهی بسیار کمی برخوردار خواهند بود.

زمان کاشت پیاز زعفران:

بهترین زمان کاشت و انتقال پیاز زعفران نیمه اول تیر ماه می باشد که لازم است پیاز زعفران حداکثر طی مدت دو هفته از زمین قدیمی برداشته و در زمین جدید کاشته شود.

 پیاز مناسب کاشت:

قبل از آماده کردن پیاز زعفران برای کاشت لازم است با مشاهده دقیق از عدم وجود کنه در اطراف پیاز اطمینان حاصل نمود و پیازهای آلوده به کنه باید بعد از تمیز کردن و دانه دانه کردن با استفاده از سموم توصیه شده ضد عفونی شوند.همچنین لازم است از کاربرد پیازهای مشکوک به انواع آلودگی های قارچی و پوسیدگی و با وزن کمتر از ۸ گرم جدا خود داری شود.

نحوه کاشت پیاز زعفران:

ابتدا لازم است زمین مورد نظر را تسطیح نموده بطوری که کاملا یکنواخت باشد زیرا در صورت ناهمواری زمین ، بخشی ازآن که بلند است از آب کمتری برخوردار و بخشی که گود می باشد آب اضافی در آن جمع خواهد شد . کم آبی و پر آبی باعث عدم یکنواختی تولید در سطح مزرعه میگردد.

ابتدا در عرض زمین شیاری به عمق حدود ۲۰ سانتی متر و عرض ۲۵ سانتی متر ایجاد نموده، سپس در دو طرف شیار به فاصله ۷ سانتی متر در طول شیار پیازها کاشته شود، دقت شود که ته پیاز روی زمین قرار گیرد و جهت جلوگیری از چرخش، پیاز را کمی در خاک فرو می بریم . بعد از آن که تمام عرض زمین به این شکل کاشته شد مجددا شیاری بموازات شیار قبلی با همان ابعاد ذکر شده و به فاصله ۲۵ سانتی متر از شیار قبلی ایجاد گردد و خاک برداشت شده از این شیار در شیار قبلی ریخته شود و تمامی زمین مورد نظر به همین شکل کاشته شود.

 آبیاری زعفران :

زعفران گیاهی است که نیاز آبی کمی داشته و با توجه به اینکه پیاز زعفران در عمق ۲۰ سانتی کاشته می شود آنقدر آب داده شود که حداکثر رطوبت آن تا عمق ۴۰ سانتی متری در زمین نفوذ نماید زیرا آبی که در عمق بیشتر نفوذ کند قابل جذب ریشه زعفران نبوده و هدر می رود. به جای آب زیاد می توان تعداد دفعات آبیاری را افزایش داد که بازده بهتری خواهد داشت و با توجه به اینکه زعفران عمدتا در مناطق خشک کشت می شود که دارای دوره طولانی گرما و تابش آفتاب می باشد مدیریت آبیاری بسیار ضروری است. آبیاری (هرچند که به مقدارکم) در نیمه دوم مردادماه به جهت جلوگیری از هدررفتن رطوبت پیاز زعفران بسیار موثر می باشد . در صورتی که در تابستان آب داده شود لازم است آب اول (آب شیار زعفران) از حدود ۱۵ مهرماه تا ۵ آبانماه (با توجه به تغییرات جوی هر منطقه) انجام شود و چنانچه در تابستان آبیاری نشود آب اول در نیمه آبانماه انجام می شود و آب دوم بعد از برداشت گل زعفران صورت می گیرد ( اواخرآبان یا اوایل آذر) آب سوم در اواخر دیماه و آب چهارم در نیمه اسفند و آب پنجم (زردآب) قبل از زردشدن علف زعفران صورت می گیرد. ضمنا شیوه آبیاری فوق در صورتی است که نزولات آسمانی چندان قابل توجه نباشد و اگر بارانهای مناسب و خوبی ببارد از تعداد دفعات آبیاری می توان کاست.

 کود دهی زعفران :

بهتر است قبل از اقدام به کود دهی، خاک مزرعه مورد آزمایش قرار گیرد تا نیازهای غذایی آن مشخص گردد. برای کود دهی زمین، در آب اول (آب شیار) استفاده از کودهای ریزمغذی به مقدار ۱۰ کیلوگرم در هکتار توصیه می شود که می توان این کود را در بشکه و یا مخزن دیگری با آب مخلوط و در ابتدای ورودی آب قرار داد و به وسیله شلنگ و … آب خروجی مخزن را طوری تنظیم نمود که تا آخر آبیاری دوام داشته باشد و در آذرماه استفاده از کود ازته و در اواخر دی و بهمن و اسفند تعداد حداقل سه مرتبه با استفاده از کودهای مغذی به صورت محلول پاشی توصیه می شود.

مبارزه با علفهای هرز:

از آنجا که علفهای هرز باعث ایجاد رقابت با گیاه زعفران در دریافت آب و مواد غذایی می گردد و همچنین با ایجاد سایه و تداخل ریشه ها باعث ضعف گیاه می شود،کنترل علفهای هرز از اهمیت بسزایی در مدیریت مزرعه برخوردار می باشد.وجین و کنترل مکانیکی، عدم استفاده از کودهای آلوده به علفهای هرز و در نهایت روش شیمیایی از روش های مناسب می باشد.

نکاتی در مورد کود دهی زعفران

• نکته اول : گیاه زعفران گل خود را در مرداد ماه تشکیل داده است و با توجه به این مطلب استفاده از کود زعفران در آب اول تاثیری انچنانی در تعداد گل ندارد و فقط در بالا آمدن تعداد محدود گل که خیلی ضعیف هستند کمک میکند و کیفیت سرگل را کاهش یا افزایش میدهد.
  به عبارت بهتر با کوددهی زعفران کیفیت سرگل را افزایش یا حتی در مواقعی به خاطر دادن کود نادرست کیفیت را کاهش میدهید.

• نکته دوم : در زعفران به خاطر شرایط خاص ابدهی هر کودی تاثیر ندارد مثلا استفاده از کودهای گرانول که برای باز شدن و انتقال به سمت ریشه به آب فراوان و پشت سر هم نیاز دارند نباید استفاده شود.

• نکته سوم : در آب آبیاری اول بهتر است از استفاده از کودهای مرغی و ازت پرهیز کرد چون با توجه به بالا بودن ازت برگها تحریک میشوند و زودتر از گل سبز میکنند .

• نکته چهارم : در خرید کود ها خیلی خیلی دقت کنید چون بسیاری از کودها فقط نام کود را یدک می کشند و در اصل هیچ عناصری در داخل آنها یافت نمیشود .

• نکته پنجم: قبل از شروع فصل حتما یک برنامه غذایی با توجه به شرایط خاک و آب و سن مزرعه تهیه کنید تا در طول فصل بدانید که چه زمان چه کودی را باید بدهید در غیر این صورت احتمال دارد مثلا از یک کود دوبار استفاده کنید و از یک کود که زعفران به ان خیلی نیاز دارد اصلا استفاده نشود و نیاز گیاه برآورده نشود.

• نکته ششم : دلیل اصلی کوددهی زعفران در آب اول به خاطر اینست که در تمام طول دوره رشد ۴ ماهه زعفران مواد غذایی در اختیار ریشه باشد اگر بخواهیم در آب اول کود استفاده نکنیم یک سوم زمان مناسب رشد آن را از دست خواهیم داد و بهتر است در این زمان با هوای خوب و رطوبتی که خاک دارد ریشه و برگهای اولیه به رشد خوبی برسند و در صورتی که در آب اول کود استفاده نکنیم قطعا در رشد ریشه و برگ موثر خواهد بود.

• نکته مهم : دیدگاه خود را راجع به کوددهی زعفران عوض کنید هیچ وقت گلدهی خوب و زیاد فقط از کود زیاد نیست یک کود نهایتا ۳۰ درصد میتواند موثر باشد و بیشتر شرایط خاک و آب و هوا و عوامل دیگر موثر است درست است که باید ما بهترین کودها را در بهترین شرایط باید استفاده کنیم ولی مثلا اگر عمق کشت کم باشد کارایی نخواهد داشت یا مثلا اگر ph آب یا خاک بالا باشد موثر نخواهد بود. و در کل برای اینکه یک کود موثر باشد باید میزان مصرف آن کود , زمان مصرف , روش مصرف و منبع کود بررسی کنید و به شکل درست استفاده کنید تا جواب خوبی به شما بدهد.نکته اخر : سعی کنید برای کوددهی زعفران یک برنامه سالانه تهیه کنید .و قبل از شروع فصل با توجه به شرایط آبیاری و سن مزرعه و تراکم پیاز و برآورد هزینه خرید کودها یک برنامه کودی را انتخاب کنید و بر اساس آن تا پایان سال تغذیه زعفران را کامل کنید .

توصیه های لازم :

۱-هیچ گاه گیاه زعفران بر اثر بی آبی نباید زرد شود که در این صورت در سال بعد با کاهش گل دهی مواجه خواهد شد، پس آبیاری گیاه باید به گونه ای باشد تا گل بطور طبیعی زرد شود.

۲-تا هنگامی که گیاه سبز میباشد از چرای دامها در آن خودداری شود و در صورت ضرورت بعد از زردشدن برگهای زعفران ، عمل چرا انجام شود.

۳-در صورتی که ماندن علف زرد زعفران روی زمین امکان داشته باشد باعث جلوگیری از تابش مستقیم آفتاب گردیده و اثرات منفی گرما بر پیاز زعفران به حداقل خواهد رسید.

۴-چنانچه در بعد از زردشدن علف زعفران و چرای آن شیار کم عمقی (به عمق ۵ سانتی متر) در سطح زمین انجام شود به جهت جلوگیری از هدر رفتن رطوبت زعفران در طول تابستان و جلوگیری از کاهش گلدهی در سال بعد بسیاربسیار موثر خواهد بود.

۵-چنانچه در تابستان (نیمه مردادماه) آبیاری صورت گرفت و علفهای هرز رشد نمود استفاده از سم علف کش توصیه می شود.

۶-جهت از بین بردن علفهای هرز وجین آنها و یا استفاده از سموم در زمان مناسب (بعد از برداشت گل) توصیه می شود.