اسپرس

تولید علوفه با مصرف آب کمتر

 مهم ترین عامل محدودکننده در بخش دام و طیور کشور، کمبود علوفه و عدم امکان توسعه کشت گیاهان علوفه ای است.گیاهان علوفه ای که باتوجه به نقش که در تغذیه و تامین پروتئین  مورد نیاز دام و طیور دارند، از مهم ترین گیاهان زراعی دنیا محسوب می شوند که کشت ان ها از این لحاظ ، اقتصادی می باشد.

بدون شک یونجه یکی ازمهم ترین گیاهان علوفه ی است و به دلیل نقشی که درتغذیه دام ها دارد به ملکه گیاهان علوفه ای تبدیل شده است .اما تحت شرایطی کشت برخی از گیاهان علوفه ای دیگر نسبت به یونجه مناسب تر و مقرون به صرفه خواهد بود.

یکی از این گیاهان اسپرس  Onobrychis viciifoliaاست.

مرکز اولیه این گیاه از قسمت های شمال غربی و مرکز شوروی سابق بوده و از طریق این کشور وارد ایران شده است. بیش از ۴۵۰ سال است که این گیاه در آسیا و اوروپا کشت شود. هم اکنون نیز ، این گیاه در روسیه و ترکیه کشت می شود. سطح زیر کشت اسپرس به طور دقیق در ایران مشخص نیست، اما این گیاه در مناطق مرکزی غربی و برخی نقاط شمال کشور کشت می شود.

هرچند تولید سالانه علوفه در اسپرس نسبت به یونجه کمی کمتر است، اما این گیاه به دلیل دارا بودن ویژگی هایی مانند مقاومت به خشکی مقاومت به سرخرطومی یونجه توانایی رشد در خاک های فقیر مقاومت به سرمای زمستان عدم ایجاد نفخ در دام خاصیت نگهداری طولانی برگ ها کیفیت بسیار خوب خوش خوراکی برای دام ها مقاومت به خاک های شنی و یا آهکی و… همواره مورد توجه بوده است.

مزایای کشت اسپرس

• مقاومت به خشکی :

گیاه اسپرس نسبت به خشکی مقاومت بالایی دارد و تحت شرایط کم آبی ، می تواند رشد مناسبی داشته باشد.به طور کلی در مناطقی که بارندگی سالیانه آن ها بیشتر از ۳۰۰ میلی متر و پراکنش بارندگی نیز مناسب باشد،می توان این گیاه را به صورت دیم کشت نمود. باید دقت داشت که معضل کم آبی در کشور جدی بوده و رفته رفته تاثیر بیشتری بر کاهش تولیدات کشاورزی خواهد داشت.بنابراین باتوجه به این که بیشتر نقاط کشورمان در مناطق خشک و نیمه خشک قرار گرفته و دارای محدودیت منابع آب هستیم ، توسعه کشتگیاهان متحمل به خشکی از جمله اسپرس اهمیت بالایی دارد.

• مقاومت نسبت به سرخرطومی برگ و ریشه :

گیاهیونجه نسبت به خسارت سرخرطومی حساساست و اگر در منطقه ای مشکل سر خرطومی وجود داشته باشد می تواند چین اول یونجه را به طور کامل از بین ببرد. تحت چنین شرایطی زارعین برای کنترل این آفت به طور بی رویه از سموم شیمیایی استفاده می کنند که همین امر می تواند باعث بروز مقاومت در این آفت شود.

در این مناطق می توان گیاه اسپرس که نسبت به آفت سرخرطومی برگ وریشه مقاوم است کشت نمود. از طرفی مصرف بی رویه سموم شیمیایی در یونجه با دوره کانس بالا برای دام و غیر مستقیم برای انسان مضر خواهد بود.

• عدم ایجاد نفخ دام ها :

چرای سبز و تازه اسپرس برخلاف یونجه  در دام ها مانع از ایجاد نفخ در آنها می شود .

• مقاومت به سرما :

گیاه اسپرس نسبت به یونجه مقاومت بیشتری به سرما دارد. البته در زمان استقرار به سرماحساس و در طول دوره رشد در برابر سرما مقاوم می شود.

• تقویت و حاصلخیزی خاک :

این گیاه مانند یونجه از خانواده لگوم ها می باشد. نیتروژن موجود در هوا را به نیتروژن قابل مصرف در خاک ذخیره می کنند.

• استفاده از اسپرس برای اراضی دیم کم بازده :

حاصلخیزی اراضی دیم غلات که دارای شیب بالایی هستند، به واسطه قرار گرفتن در معرض فرسایش آبی و بادی بهمرور زمان کاهش می یابد.اسپرس به این دلیل که در خاک های فقیر به رشد بوده و محصول مناسبی تولیدمی کندمی تواند گزینه مناسبی برای اراضی باشد.

• تولید عسل :

از نظر تولید عسل اسپرسیکی از مطلوب ترینگیاهان است و به سختی می توان محصول دیگری را یافت که در مدتی کوتاه مولد عسل باشد.زنبور عسل به دلیل دستیابی آسان به شهد گل اسپرس آن را به یونجه ترجیح می دهد.

• نکته و محدودیت ها:

به طور کلی اسپرس نسبت به آفات مقاومت خوبی دارد، اما نسبت به بیماری های پوسیدگی ریشه و طوقه و سفدک سطحی به ویژه در کشت آبی حساس است.

علفکش اختصاصی برای اسپرس تولید نشده است.