نقش آمینو اسید یا اسید آمینه در گیاهان؛ کاربرد کود آمینو اسید

گیاهان برای رشد و توسعه‌ بهینه خود به مجموعه ‌ای از عناصر و ترکیبات آلی نیاز دارند که در میان آن ‌ها، اسید آمینه در گیاهان نقش کلیدی ایفا می‌کند. این ترکیبات حیاتی، واحدهای سازنده‌ پروتئین ‌ها بوده و در فرآیندهای زیستی مانند فتوسنتز، تولید آنزیم ‌ها، مقاومت در برابر تنش‌ های محیطی و رشد ریشه تأثیر بسزایی دارند. اما آیا می‌ دانید که استفاده از کودهای حاوی اسید آمینه می ‌تواند باعث افزایش رشد، بهبود کیفیت محصول و تقویت سیستم ایمنی گیاهان شود؟ در این مطلب، به بررسی نقش اسید آمینه در گیاهان و کاربرد کودهای حاوی این ترکیبات ارزشمند خواهیم پرداخت تا ببینیم چگونه می ‌توان از این دانش برای بهبود عملکرد محصولات کشاورزی بهره برد.

اسید آمینه چیست؟

شاید بهتر باشد پیش از اینکه درباره نقش اسید آمینه در گیاهان صحبت کنیم، ابتدا کمی با ساختار آن آشنا شویم. اسید آمینه یک ترکیب آلی است که از سه قسمت اصلی تشکیل شده است: گروه آمینه (-NH₂)، گروه کربوکسیل (-COOH)، و یک گروه جانبی (R) که مشخص‌کننده نوع اسید آمینه است.

این ترکیب‌ ها به ‌عنوان واحدهای سازنده‌ پروتئین ‌ها در تمامی موجودات زنده، از جمله گیاهان، عمل می‌کنند. در واقع، اسیدهای آمینه به‌ واسطه پیوندهای پپتیدی با یکدیگر ترکیب شده و زنجیره‌ های پروتئینی را تشکیل می ‌دهند که برای عملکردهای مختلف سلولی ضروری هستند.

در فرآیندهای متابولیکی بدن، اسیدهای آمینه به ‌عنوان پیش‌ ساز برای ساخت پروتئین ‌ها و آنزیم‌ ها استفاده می ‌شوند. علاوه بر این، برخی اسیدهای آمینه نقش ‌هایی در انتقال سیگنال ‌های شیمیایی و تولید انرژی نیز دارند.

اسیدهای آمینه معمولاً به دو دسته‌ ضروری و غیرضروری تقسیم می ‌شوند. اسیدهای آمینه ضروری آن‌ هایی هستند که بدن قادر به تولید آن ‌ها نیست و باید از منابع خارجی تأمین شوند، در حالی ‌که اسیدهای آمینه غیرضروری را می ‌توان از ترکیبات دیگر درون بدن تولید کرد. این ترکیبات در تمام فرایندهای زیستی نقش دارند و برای سلامتی و رشد موجودات ضروری ‌اند.

بهترین روش مصرف کود آمینو اسید در گیاهان

هنگام خرید کود در نظر داشته باشید که استفاده از کود آمینو اسید می ‌تواند تأثیر زیادی بر رشد و سلامت گیاهان داشته باشد. این کودها معمولاً برای تقویت و بهبود عملکرد گیاهان در مواجهه با شرایط تنش ‌زا، کمبود مواد مغذی و بهبود کیفیت محصول استفاده می ‌شوند. در اینجا بهترین روش مصرف کود اسید آمینه در گیاهان را به طور کامل توضیح می دهیم.

1. انتخاب زمان مناسب برای استفاده

بهترین زمان برای مصرف کود آمینو اسید به شرایط گیاه و هدف از مصرف آن بستگی دارد. معمولاً این کودها در مراحل مختلف رشد گیاه استفاده می‌ شوند، از جمله:

• مرحله اولیه رشد: برای تحریک رشد ریشه و جوانه ‌زنی
• مرحله گل ‌دهی و باردهی: برای بهبود کیفیت گل ‌ها و میوه ‌ها و افزایش عملکرد محصول
• مقاومت در برابر تنش‌ ها: مانند خشکی، سرمای شدید یا بیماری ‌ها. برای کمک به گیاه در بازسازی و تقویت سیستم ایمنی و همینطور افزایش مقاومت گیاه قبل از ایجاد تنش، می توان از آمینوپتاس 1010 نوتریتک بازارگان کالا با داشتن 10% آمینواسید که به این منظور تولید شده است، استفاده کرد.

2. روش مصرف کود آمینو اسید

کود آمینو اسید به دو روش اصلی استفاده می ‌شود که عبارتند از:

• آبیاری خاکی: این روش برای تأمین نیازهای تغذیه‌ ای گیاهان از طریق ریشه است. مقدار مورد نیاز کود آمینو اسید معمولاً روی بسته ‌بندی محصول ذکر شده است، اما به طور کلی، میزان مصرف برای هر هکتار زمین معمولاً بین 1 تا 3 لیتر کود حل‌ شده در 1000 لیتر آب است. پس از آماده‌ سازی محلول، کود باید به ‌طور یکنواخت به خاک آبیاری شود. این روش به‌ ویژه برای گیاهانی که در مراحل ابتدایی رشد هستند یا در شرایط تنش محیطی قرار دارند مؤثر است.
• محلول پاشی روی برگ: این روش برای جذب سریع‌ تر و مستقیم کود از طریق برگ ‌ها استفاده می ‌شود. کود آمینو اسید به ‌طور مستقیم به برگ‌ ها اسپری می ‌شود و به‌ طور سریع جذب می ‌گردد. برای این منظور، معمولاً 50 تا 100 سی ‌سی کود آمینو اسید در 10 لیتر آب حل شده و روی برگ ‌ها پاشیده می‌ شود. این روش برای تقویت گیاهان در برابر بیماری ‌ها، آفات و تنش ‌های محیطی بسیار مفید است، زیرا جذب سریع ‌تری دارد.

3. مقدار و دوز مصرف

اگر می خواهید از فواید اسید آمینه در گیاهان بهره ببرید، لازم است مقدار و دوز دقیق مصرف آن را بدانید. دوز مصرف کود آمینو اسید بستگی به نوع گیاه، مرحله رشد و شرایط محیطی دارد. به‌ طور کلی، مصرف زیاد کود می ‌تواند منجر به ایجاد اثرات منفی مانند سوزش ریشه ‌ها یا آسیب به بافت ‌های گیاهی شود. لذا توصیه می ‌شود که کود آمینو اسید با دقت و طبق دستور العمل تولیدکننده استفاده شود. برای بیشتر گیاهان، این دوز معمولاً در بازه ‌ای بین 1 تا 3 لیتر در هر هکتار در آبیاری خاکی و 50 تا 100 سی‌ سی در هر 10 لیتر آب برای محلول پاشی روی برگ است.

4. ترکیب با دیگر کودها

در برخی مواقع، می ‌توان کود آمینو اسید را با سایر کودهای حاوی مواد مغذی مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم یا سایر کودهای ریزمغذی ترکیب کرد. با این حال، باید توجه داشت که ترکیب کودها باید با دقت انجام شود تا از بروز مشکلاتی مانند تداخل مواد جلوگیری شود. در این زمینه بهتر است با مشاوران کشاورزی یا دستورالعمل ‌های تولیدکنندگان کودها مشورت کرد.

5. تکرار مصرف

برای بهترین نتیجه، استفاده از کود آمینو اسید معمولاً به‌ طور متناوب و در چند مرحله انجام می ‌شود. معمولاً توصیه می ‌شود که این کود حداقل 2 تا 3 بار در طول دوره رشد گیاه، به‌ خصوص در شرایط تنش ‌زا یا رشد سریع گیاه، مصرف شود.

6. پیشگیری از اثرات منفی

استفاده بیش از حد از کود آمینو اسید می ‌تواند باعث ایجاد اثرات منفی مانند رشد بی ‌رویه گیاه یا کاهش اثرات مثبت آن شود. بنابراین، مصرف باید بر اساس نیاز واقعی گیاه و طبق راهنمایی ‌های تولیدکننده تنظیم شود. همچنین، بهتر است کود آمینو اسید در ساعات خنک روز، به ویژه صبح زود یا عصر، استفاده شود تا از تبخیر سریع آن جلوگیری گردد. استفاده بهینه از کود اسید آمینه در گیاهان به بهبود عملکرد کشاورزی، افزایش کیفیت محصولات و کاهش تأثیرات تنش ‌های محیطی کمک می‌کند.

نقش اسید آمینه در گیاهان

اسید آمینه در گیاهان علاوه بر اینکه بخش اساسی ساخت پروتئین‌ ها را تشکیل می‌ دهد، نقش‌ های متعددی در فرآیندهای زیستی و رشد گیاه ایفا می‌کند. در این بخش به بررسی چندین مورد از مهم‌ ترین نقش ‌های اسید آمینه در گیاهان پرداخته می ‌شود که تأثیر زیادی بر بهبود عملکرد و سلامت گیاهان دارند.

1. افزایش مقاومت گیاه به تنش‌ های محیطی

اسید آمینه در گیاهان مخصوصا در شرایط تنش ‌زا مانند خشکی، سرما، شوری و آلودگی ‌های محیطی، نقش مهمی در تقویت مقاومت گیاه ایفا می‌کند. این ترکیبات به گیاه کمک می‌کنند تا در برابر شرایط محیطی نامساعد بیشتر مقاومت نشان دهد. اسیدهای آمینه به عنوان پیش ‌ساز ترکیباتی مانند پروتئین‌ ها و آنزیم ‌ها عمل کرده و در تولید ترکیبات دفاعی گیاهان نقش دارند. این امر باعث بهبود توانایی گیاه در مقابله با تنش ‌های فیزیکی و شیمیایی می ‌شود.

2. بهبود عملکرد روزنه‌ های هوایی

روزنه‌ های هوایی گیاهان مسئول تبادل گازها هستند. اسید آمینه در گیاهان به بهبود عملکرد این روزنه ‌ها کمک کرده و فرآیند تبادل گازها (مانند اکسیژن و دی ‌اکسید کربن) را تسهیل می‌کند. این امر باعث بهبود فتوسنتز و تبادل گازی می ‌شود که در نتیجه باعث افزایش رشد گیاه می‌گردد.

3. تقویت سیستم ایمنی گیاه

اسیدهای آمینه نقش بسزایی در تقویت سیستم ایمنی گیاهان دارند. برخی از اسیدهای آمینه مانند گلوتامیک اسید و آسپارتیک اسید در تولید ترکیبات دفاعی مانند آلکالوئیدها و فنولیک ‌ها مؤثرند که از گیاه در برابر بیماری ‌ها و حملات آفات محافظت می‌کنند. این نقش باعث افزایش مقاومت گیاه به عوامل بیماری ‌زا و تنش ‌های مختلف می‌ شود.

4. بهبود فرآیند گرده ‌افشانی

اسید آمینه در گیاهان به تقویت فرآیند گرده ‌افشانی کمک می‌کند. این ترکیبات می ‌توانند به بهبود کیفیت گرده و افزایش توانایی آن در جذب و تولید میوه کمک کنند. در نتیجه، اسید آمینه در گیاهان موجب بهبود تولید و عملکرد گل ‌ها می ‌شود که در نهایت منجر به بهبود عملکرد و افزایش کیفیت محصولات کشاورزی می‌گردد.

5. افزایش کیفیت و کمیت محصولات

یکی از مهم ‌ترین تأثیرات اسید آمینه در گیاهان، افزایش کیفیت و کمیت محصولات است. این اسیدها به تقویت فرآیندهای رشد و تولید انرژی گیاه کمک کرده و موجب افزایش اندازه و کیفیت میوه‌ ها، دانه ‌ها و سایر بخش‌ های محصول می‌ شوند. همچنین به تولید ترکیبات غذایی و طعمی در میوه‌ ها کمک می‌کنند که موجب ارتقاء کیفیت بازارپسندی محصولات می‌ شود.

6. بهبود فرآیند فتوسنتز و رشد گیاه

اسید آمینه در گیاهان نقش مهمی در بهبود فرآیند فتوسنتز ایفا می‌کند. فتوسنتز یکی از فرآیندهای اساسی برای تولید انرژی و مواد مغذی در گیاهان است. اسید آمینه به تولید کلروفیل که عامل اصلی جذب نور در فرآیند فتوسنتز است، کمک می‌کند. این امر باعث بهبود عملکرد فتوسنتز و در نتیجه افزایش رشد و تولید مواد غذایی در گیاه می ‌شود.

7. افزایش جذب ریزمغذی ‌ها

اسید آمینه‌ ها نقش مهمی در جذب ریزمغذی ‌ها (مانند آهن، منگنز و روی) از خاک دارند. این ترکیبات به ‌عنوان کلات ‌کننده عمل کرده و باعث بهبود دسترسی گیاه به این عناصر ضروری می ‌شوند. به این ترتیب، گیاه می ‌تواند بهتر از مواد مغذی موجود در خاک استفاده کرده و نیازهای تغذیه ‌ای خود را تأمین کند.

8. متعادل کردن میکروفلورای خاک

اسید آمینه در گیاهان به حفظ و تعادل میکروفلورای خاک کمک می‌کند. این ترکیبات می ‌توانند به فعالیت ‌های میکروبی در خاک کمک کنند و از رشد میکروب ‌های مضر جلوگیری کنند. در نتیجه، سلامت خاک و گیاه حفظ می ‌شود و شرایط رشد گیاه بهبود می ‌یابد.

9. افزایش سرعت تشکیل اندام ‌های هوایی

اسید آمینه ‌ها به افزایش سرعت تشکیل اندام‌ های هوایی مانند برگ‌ ها، شاخه ‌ها و گل ‌ها کمک می‌کنند. این فرآیند به دلیل افزایش فعالیت آنزیم ‌ها و پروتئین ‌ها در گیاهان سرعت می ‌یابد. از این رو، رشد سریع ‌تر اندام ‌های هوایی، به ویژه در مرحله‌ های ابتدایی رشد گیاه، باعث می‌ شود گیاه سریع ‌تر به بلوغ برسد و عملکرد بهتری داشته باشد.

10. پیش‌ ساز هورمون ‌های گیاهی

همانطور که پیش از این نیز اشاره مختصری داشتیم، اسید آمینه در گیاهان به عنوان پیش ‌ساز هورمون ‌های گیاهی عمل می‌کند. این ترکیبات می ‌توانند به تولید هورمون‌ هایی مانند اکسین، سیتوکینین و اتیلن کمک کنند که در تنظیم رشد، تقسیم سلولی و شکل‌گیری اندام‌ های گیاهی نقش دارند. به این ترتیب، اسید آمینه به کنترل فرآیندهای فیزیولوژیکی در گیاه کمک می‌کند.

11. خاصیت کلات‌کنندگی عناصر

اسید آمینه در گیاهان خاصیت کلات‌کنندگی دارد. این ویژگی به معنای توانایی این ترکیبات در اتصال به عناصر فلزی و جلوگیری از ته ‌نشینی آن ‌ها در خاک است. این عمل کمک می‌کند تا گیاهان به‌ طور مؤثرتر از این عناصر معدنی استفاده کنند.

12. افزایش سرعت رسیدن محصولات و بازارپسندی محصولات

یکی از تأثیرات مهم دیگر اسید آمینه در گیاهان، تسریع در رسیدن محصولات است. این ترکیبات باعث افزایش فرآیند بلوغ و رسیدگی میوه‌ ها می‌ شوند و همچنین باعث بهبود طعم، رنگ و اندازه محصولات می‌گردند. این امر موجب افزایش بازارپسندی محصولات کشاورزی می ‌شود و ارزش اقتصادی محصول را به طرز چشمگیری افزایش می ‌دهد.

برند نوتریتک شرکت بازارگان کالا با استفاده از آمینواسید و همینطور ماده آلی در اغلب محصولات خود سعی در افزایش کارایی محصول و عملکرد گیاه و همینطور ایجاد شرایط ذکر شده، کرده است.

انواع اسید آمینه و کاربرد هریک در محصولات کشاورزی

• گلوتامیک اسید (Glutamic Acid): بهبود مقاومت گیاهان در مقابل تنش ‌های محیطی، تقویت سیستم ایمنی
• آسپارتیک اسید (Aspartic Acid): افزایش جذب نیتروژن در گیاهان، ضروری برای سنتز پروتئین‌ ها، تقویت رشد و عملکرد گیاهان
• آلانین(Alanine): نقش مهم در ذخیره‌ سازی انرژی و متابولیسم پروتئین ‌ها، رشد ریشه و افزایش عملکرد گیاهان
• لیوسین (Leucine): تحریک رشد گیاهان و افزایش تولید پروتئین‌ ها، رشد سریع ‌تر گیاهان و افزایش محصول مفید
• ایزولئوسین (Isoleucine): تقویت سیستم ایمنی گیاهان، رشد ریشه و تولید گل‌ ها
• والین (Valine): کمک به رشد گیاهان در شرایط تنش و کمبود نیتروژن، کمک به تقویت سیستم دفاعی گیاه
• متیونین (Methionine): تقویت فرایندهای فتوسنتز و رشد گیاه، محافظت از گیاه در برابر تنش‌ های شیمیایی و فیزیکی
• فنیل آلانین (Phenylalanine): موثر در بهبود کیفیت میوه‌ ها و گل ‌ها
• ترئونین (Threonine): افزایش تحمل گیاه به خشکی و تنش‌ های محیطی
• تریپتوفان (Tryptophan): پیش ‌ساز هورمون اکسین و افزایش ریشه زایی و گل دهی گیاه
• پرولین (Proline): کمک به رشد  بهتر گیاه در شرایط خشکی و شوری
• سرین (Serine): بهبود رشد گیاه و افزایش مقاومت در برابر بیماری‌ ها
• گلیسین (Glycine): بهبود فرآیند فتوسنتز و افزایش جذب ریزمغذی‌ ها
• آرژنین (Arginine): کمک به تقویت سیستم ایمنی گیاهان و تسریع در رشد ریشه ‌ها
• تائورین (Taurine): کاهش تنش‌ های ناشی از آلودگی ‌ها و بهبود شرایط رشد گیاهان
• هیستیدین (Histidine): بهبود عملکرد سیستم ایمنی گیاه و کمک به کاهش اثرات تنش ‌های محیطی