دانش کشاورز : مدیریت و کنترل نماتد ها

راه های انتقال نماتد ها

نماتد ها از طریق خاک ، نهاده ها و ادوات آلوده به سایر نقاط و گلخانه ها منتقل می شوند.

رعایت نکردن مراقبت های بهداشتی و زراعی جابجایی بذر قلمه نشا و خاک آلوده کود های دامی تازه بقایای گیاهی آلوده خاک آلوده چسبیده به ماشین آلات ،ادوات و پرخ تراکتور ، کفش کارگران استفاده از آب آبیاری آلوده و… از راه های انتقال و گسترش نماتد ها هستند.

راهکار های مدیریتی کنترل نماتد

یکی از مهم ترین مشکلات نماتد مولد گره ریشه ، داشتن میز بان های متعدد و ساز گاری گونه های این نماتد با انواع شرایط آب و هوایی است.از طرفی انتقال نماتد ها از طریق خاک ، آب و نهال آلوده و رعایت نکردن مسائل بهداشتی به راحتی امکان پذیر است.

بنابراین انجام اقدمات زیر جهت مدیریت نماتد ها و کاهش جمعیت آن ها توصیه می شود.

پیشگیری راهکاری موثر و کم هزینه

برای پیشگیری از ورود خاک ، بقایا و ادوات آلوده و همچنین بذر قلمه و نشای آلوده به گلخانه ها و مزارع جلوگیری کرد.به یادداشته باشید اگر اقدمات پیشگیرانه در مدیریت نماتد انجام نگردد و خاک به تخم های نماتد آلوده گردد پاکسازی کامل خاک امکان پذیر نخواهد بودو یا هزینه های زیادی دارد.

بااستفاده از روش های شیمیایی موجود نیز فقط میتوان خسارت را کاهش داد، لذا توصیه می شود که خاک و وسایل مشکوک به آلودگی استفاده نگردد.

گلخانه هایی که تا مدتی زیر کشت جالیز بوده به احتمال زیاد به انواع نماتد آلوده ست و رفت و آمد کارگران به گلخانه ی دیگر و انتقال ادوات مشترک نیز موجب شیوع بیماری نماتد خواهد بود

توصیه های ضروری این است :

نشا قلمه از مراکز معتبر که برچسب سلامت دارند خریداری شود.

شستشوی ادوات و وسایل مشکوک به آلودگی نیز تاثیر به سزایی دارد.

خزانه ی تهیه نشا در مکانی که خاک آن عاری از نماتد باشد تاسیس گردد.

با نمونه برداری از ریشه گیاهان و خاک بستر توسط گیاهپزشک همیشه محیط را کنترل کنید.

کنترل

روش اول : آفتاب دهی

در گرم ترین ماه تابستان ابتدا خاک را مرطوب می کنند و پلاستیک شفافی روی آن قرار میدهند تا با نور آفتاب حرارت زیر پلاستیک افزایش یابد این کار موجب ازبین رفتن عوامل بیماریزا آفات و بذر علفهای هرز از جمله گل جالیز می گردد .این کار یکبار در سال توصیه در تمام گلخانه ها میشود .

روش دوم : کود دامی

البته تلفیق روش آفتاب دهی همراه افزودن کود دامی نیز انجام میشود .در این روش تلفیقی یک تا دو ماه قبل از کاشت کود دامی را با خاک مخلوط می کنند و مدت ۴ تا ۶ هفته پلاستیک شفافی بر سطح خاک می کشند.باید توجه داشت بعد از برداشت پلاستیک خاک زیر و رو نگردد لذا کود دهی و سایر عملیات خاک ورزی  نباید قبل از آفتاب دهی انجام گردد.باکتری های مفید کود دامی باعث کاهش و از بین بردن لارو های سن دوم نماتد ها می شوند.

روش سوم : عملیات پس از برداشت

پس از برداشت محصول بقایا و گیاهان آلوده از محیط گلخانه خارج و سوزانده شوند.

روش چهارم : افزایش ماده آلی بستر کشت

افزودن کود های آلی مانند اسید هیومیک ، جلبک در یایی کود سبز کود دامی پوسیده و مرغوب موجب افزایش دشمنان طبیعی نماتد ها در خاک شده و تا حدودی می تواند جمعیت آن ها را کاهش دهد.

روش پنجم:  ارقام مقاوم

استفاده از ارقامی که حاوی ژن مقاومت به نماتد هستند در واقع با جلوگیری از سیکل تکامل و کاهش نرخ تولید مثل باعث کاهش جمعیت نماتد و کاهش خسارت می شوند.

روش ششم : تناوب کشت با گیاهان غیر میزبان

تا حد امکان از کشت مداوم محصولاتی نظیرخیار،گوجه فرنگی بادمجان و .. که نسبت به نماتد ها حساس هستند،اجتناب شده و در زمین های آلوده کشت گیاهان مقاوم در تناوب قرار گیرد.

گیاهان مقاوم به نماتد

• گل جعفری که معمولا به عنوان گیاه مقاوم به نماتد ها در تناوب قرار میگیرد عصاره این گیاه ازتوان گال زایی نماتد مولد ریشه می کاهد.
• گل داوودی نیز یکی از گیاهانی است که کشت آن موجب کاهش نماتد ها در خاک می شود.
• کنف نیز به عنوان بازدارنده فعالیت نماتد ها معرفی شده است.
• تناوب کشت با گندم و چاودار نیز نقش مهمی در کاهش جمعیت نماتد ها دارد.
• ازبرگ و روغن گیاه چریش هم برای ازبین بردن نماتد ها استفاده می شود.
• عصاره گل همیشه بهارنیز هم خاصیت نماتد کشی دارد.
• سایر مواد مثل بوتریک اسید و جوشانده لیموترش نیز خاصیت نماتد کشی دارد.

روش هفتم : کنترل بیولوژیکی

در این روش از یک عامل زنده که قادر به کاهش جمعیت نماتد ها می باشند استفاده می شود .یکی ازین عوامل میکروارگانیسم هایی هستند که خاصیت نماتدکشی دارند.مانند گونه های قارچ Pleurotus

روش هشتم : ضدعفونی شیمیایی

این روش بسیار خطرناک است و البته قدیمی در مبسترهایی با آلودگی زیاد خاک را باسموم تدخینی مانند متیل بروماید، متام سدیم و … ضدعفونی می کنند.

برای ضدعفونی خاک با متام سدیم واپام باید زمین را تا عمق ۲۰ سانتی متر شخم زد و سپس تسطیح کرد و به روش افتابدهی یک پلاستیک بزرگ روی آن پهن نمودتا بخار ها خارج نشود.

سپس سم توصیه شده را با آب مخلوط و استفاده کرد.سپس آبیاری تا رطوبت به عمق ۱۵ سانتی متری برسد. قبل از استفاده از سم متام سدیم خاک باید مرطوب و اشباع از آب باشد.

نکته : استفاده از سموم متیل برماید و یا متام سدیم بسیار سمی بوده و در واقع این ترکیبات همه چیز کش بوده و علاوه بر نماتد ها تمام میکروارگانیزم های مفید خاک نیز از بین می رود و از طرفی موجب تخریب خاک می شوند لذا توصیه میگردد از روش های پیشگیری و غیره که در بالا ذکر شد بیشتر بهره ببرید.

اخیرا سموم نماتد کشی از شرکت های معتبر خارجی تولید شده که بادز کم قادر به کنترل نماتد هاست .

جهت مطالعه مقاله نماتد مولد گره ریشه کلیک کنید