دانش کشاورز : گرم کردن گلخانه

درجه حرارت مناسب محيط رشد گياهان

حفظ دماي مناسب براي گياه به طوري که مانع از ايجاد تنش به آن شود در دامنه حرارتي بين ۱۰ تا ۲۹ درجه سانتي گراد ضروري مي باشد و افزايش دما به بيش از ۲۹ و کاهش آن به کمتر از ۱۰ در جه سانتيگراد سبب کاهش رشد گياه و ميوه دهي آن و ريزش گل ها مي شود .
اکثر محصولات گلخانه اي به درجه حرارتي بين ۲۵ تا ۲۷ در جه سانتي گراد در روز و ۱۲ تا ۱۷ درجه در شب نياز دارند و خروج ازين دامنه حرارتي باعث ايجاد آسيب شديد به گياهان مي شود .
زماني رشد متوقف مي شود که ميزان فتوسنتز و تنفس برابر باشد و در شب که تنفس بيشتر از فتوسنتز است گياه ضعيف شده و توليد کاهش می يابد و به همين دليل بهتر است که دماي گلخانه در طول شب کم تر باشد تا با کاهش تنفس رشد گياه تحت تاثير قرار نگيرد
اختلاف در جه حرارت در روز و شب عامل اصلي در ارتفاع گياه و به خصوص در گلهاي شاخه بريده است ميزان رشد طولي ميانگره هاي ساقه در با افزايش در جه حرارت روزانه و کاهش درجه حرارت شبانه افزايش مي يابد.

افزايش درجه حرارت به بيشتر از۳۸ درجه تا ۴۰ درجه سانتي گراد رشد گياه را متوقف مي کند و باعث سوختگي کنار برگ ها مي شود و به تدريج سطح برگ را فرا مي گيرد و در نهايت باعث کاهش محصول مي شود. کاهش درجه حرارت به کمتر از ۱۰ درجه سانتي گراد رشد گياه را کند مي کند و دماي نزديک به صفر هم فعاليت گياه متوقف کرده و در صورت ادامه سرما گياه در اثر سرمازدگي از بين مي رود
درجه حرارت خاک بين ۱۷ تا ۲۰ درجه سانتي گراد نگهداري شود تا اختلالي در جذب آب و مواد غذايي پيش نيايد و ريشه ها بتوانند فعال بمانند. در موقع جوانه زني درجه حرارت محيط بين ۲۰ تا ۲۷ درجهسانتيگراد ثابت نگه داري شود و براي اين منظور ميتوان از فن تهويه هيتر و ترموستات جهت تنظيم دما استفاده نمود.

گرمايش يک گلخانه به دماي مطلوب براي رشدگياهان موقعيت ساختمان گلخانه و کل مساحت خارجي که در معرض هواي بيرون است وابسته است .

توجه به پوشش گلخانه در زمان احداث ضروري مي باشد چون در به دام انداختن تشعشعات گرمايشي نقش زيادي دارد و مي تواند تا ۹۶ درصد تشعشعات گرمايي را به دام بياندازد به عنوان مثال در صورت استفاده از پلاستيک پلي اتيلن تک لايه حدود ۵۰ درصد گرماي به دام افتاده در گلخانه ار آن خارج مي شود در حالي که استفاده از پلاستيک هاي پلي اتيلن حاوي مواد جاذب تشعشعات تا ۲۰ درصد بهبود بخشد استفاده از پلاستيک اتيلن دولايه نيز در حفظ گرما تا ۴۰ درصد نسبت به پلاستيک يک لايه بهتر عمل مي کند اين پلاستيک پلي اتيلن بايد حاوي مواد بازدارنده يووي باشد

در تامين حرارت بايد به نکات زير  توجه نمود :

• اکسيژن لازم براي سوخت در گلخانه بايد از بيرون وارد شود نه از اکسيژن داخل گلخانه استاده شود
• گازهاي سمي مانند اتيلن مونواکسيد کربن و دي اکسيد گوگرد نبايد از مشعل و دودکش به داخل گلخانه نفوذ يابند چون باعث آسيب رساندن به گياه مي شوند
• بهترين گرمايش درحالتي انجام مي شود که از کف باشد

انواع مختلف سيستم هاي گرمايشي :

• سيستم حرارت مرکزي
• سيستم حرارت موضعي
• سيستم حرارتي انرژي خورشیدی
• بخاري
• استفاده از گرماي زير بستر

سيستم حرارت مرکزي :يک يا چند ديگ بخار در محل داخلي يا خارج گلخانه قرار مي گيرد بخار آب داغ توليد شده و توسط فعاليت مشعل هاي متناسب ديگ از نظر ظرفيت حرارتي توسط لوله هاي مارپيچ يا صاف از جنس پلي اتيلن يا گالوانيزه که بين رديف ها و در سطح بستر يادر ارتفاع ۱۰ تا ۲۰ سانتي متري از سطح بستر در تمام طول گلخانه به جريان در مي آيد و محيط گلخانه را به طور يکنواخت گرم مي کند.
سوخت مورد استفاده در اين لوله ها گاز يا گازوئيل است .در نواحي با سرماي زير منفي ۱۰ اين سيتم کارايي ندارد و بايد گلخانه دو جداره ساخته شود يا با فن هاي اختلاط هوا ترکيب شود
سيستم حرارتي موضعي : اين سيتم از محفظه دو جداره تشکيل شده که جدار وسط به وسيله مشعل گازسوز و يا گازوئيل سوز گرم مي شود و موجب گرم شدن جدار بيرون ميشود هواي گرم توسط فن به داخل کانال هاي نايلوني منفذ دار دميده و در گلخانه منتشر مي شود دود حاصل توسط دود کش به بيرون هدايت مي شود براي انتقال مناسب حرارت بهتر است از از کانال هاي فلزي يا رول هاي پلاستيکي دو لايه با قطر ۳۰ تا ۴۰ سانتي متري با سوراخ هايي به قطر ۵ سانتي متر و در فاصله ي ۵۰ سانتي متري استفاده نمود.
بخاري : استفاده از بخاري به عنوان يک مکمل گرم کردن در گلخانه استفاده ميشود و در سطح تجاري توصيه نمي گرددد زيرا از اکسيژن داخل گلخانه براي سوختن استفاده ميکند گياهان نزديک به بخاري آسيب مي بنند و گرما به طور يکنواخت توزيع نمي شود احتمال نفوذ گاز مونواکسيد کربن و دود به داخل گلخانه زياد است که موجب آسيب به گياهان مي شود
سيستم حرارتي انرژي خورشيدي : در اين سيتم استفاده از انرژي خورشيدي که جايگزين سوخت فسيلي مي شود و شامل اجزاي زير است :
صفحات جمع کننده تيره و پلاستيکي که انرژي نوراني خورشيد را دريافت و جمع مي کنند
منتقل کننده : اغلب آب و هوا مي باشد که از داخل و يا ازروي لايه جمع کننده عبور مي کند و گرماي به دام انداخته را حمل و منتقل مي کند
منبع ذخيره و مبادله کننده : بستر هاي سنگي کف گلخانه که با عبور هوا از آن ها از درون بستر گرماي گلخانه تامين مي شود
تنظيم کننده ها و کنترل کننده هاي سيستم
گرماي زير بستر :استفاده از لوله هاي آب گرم مارپيچ يا صاف تغذيه شونده از منبع شوفاژ کار مي کنند استفاده ازين سيستم نه تنها منجر به توليد بيشترو محصول با کيفيت تر ميشودبلکه باعث ذخيره ي انرژي نيز مي گردد چون در صورت ايجاد گرماي مناسب در ناحيه ريشه مي توان دماي گلخانه را چند درجه پايين تر از حد معمول نگه داشت چرا که درجه حرارت ناحيه ريشه مهم تر از درجه حرارت برگ براي دستيابي به رشد مناسب گياه مي باشد سيستم گرمايشي در ناحيه رشد ريشه : بويلر پمپ هاي به جريان در آورنده آب لوله و دستگاه کنترل کننده دما

نکات

استفاده از لوله هاي رزيني توصيه نميشود بهتراست از لوله هاي پلاستيکي خالص مانند پلي اتيلن درست شده اند استفاده شود .

استفاده از لوله هاي پي وي سي بهترين و معمول ترين روش انتقال آب از هيتر يا بويلر به ناحيه ريشه مي باشد.

در مورد محصولاتي که در خاک کشت مي شوند قرار دان لوله ها در عمق ۲۰ تا ۳۰ سانتي متري خاک باعث گرم شدن ناحيه ريشه مي شود .

درصورت وجود بستر کشت لوله ها بايد در فواصل ۱۵ تا ۲۲ سانتي متري قرار گيرند و بعد روي آ نها حدود ۱۰ سانتي متر شن پوشانده شود تا درجه حرارت يکسان و يکنواختي حاصل شود.

نکته در اين روش شن يا خاک روي لوله ها بهتر است مرطوب باشد تا انتقال گرما به سهولت انجام شود در گلخانه هاي بزرگ معمولا از بويلر استفاده مي شود در جه حرارت اب درون بويلر بايد روي ۹۰ درجه حفظ شود.