عوامل خاکی بروز عارضه کمبود آهن

آهن چهارمین عنصر فراوان پوسته زمین بعد از اکسیژن، سیلیسیم و آلومینیم با میزان ۵٫۶ در صد می باشد و متوسط مقدار آن در خاک ۳٫۸ در صد تخمین زده شده و تقریباً در هر نوع خاکی یافت می شود. ولی بیشتر به صورت غیر قابل حل در بین لایه های مختلف کانی ها و اکسید های آهن وجود دارد.

بهترین کود محتوی آهن در خاک های آهکی نظیر اکثریت قریب به اتفاق خاک های ایران، ترکیبات شیمیایی با بنیان Fe-DTPA و Fe-EDDHA  می باشد. این کود ها فقط به صورت مصرف خاکی و یا به صورت استفاده در آبیاری تحت فشار در درختان و زراعت های که به صورت نواری آبیاری می شوند، توصیه می گردد و استفاده از آنها به صورت محلول پاشی موثر نخواهد بود زیرا این کود ها در اثر نور تجزیه می شوند و جذب ریشه ای آن موثر تر است.

 بسته به سن درخت ۵۰ تا ۱۵۰ گرم برای هر درخت در روش خاکی توصیه شده است که در زمستان در نیمه خارجی سایه انداز درخت در زیر قطره چکان ها مصرف می شود.از کود های مناسب دیگر، کلات های آهن با بنیان Fe-EDTA  می باشد مخصوص خاک های اسیدی است و مصرف آن به صورت محلول پاشی می باشد.

بایستی به خاطر داشت که بروز کمبود آهن عمدتاً به دلیل ضعف مدیریت زارع یا باغ دار می باشد و با مدیریت قوی می توان در بیشتر مواقع از بروز کمبود جلوگیری نمود. عوامل پیشگیری :

•                 کاشت گیاهان مقاوم به کمبود آهن
•                 عدم مصرف آب های سنگین که حاوی بیش از ۲۰۰ پی پی ام بیکربنات هستند
•                 افزودن مواد الی و کود سبز به خاک (پخش یکنواخت)
•                کاهش PH خاک
  
•                زدن شخم کافی و تهویه بموقع خاک
•                مصرف خاکی کلات های آهن

     عوامل خاکی بروز عارضه کمبود آهن

آهكی بودن خاك : 

  حدود ۶۰درصد اراضی ايران با درجات متفاوت آهكی هستند كه باعث بروز كمبود آهن و زردی گياه ميشود . اثر آهك بعنوان عامل بوجود آورنده كلروز در گياهان را بنام كلروز ناشی از آهكی بودن خاك می نامند . كيفيت آهك در خاك ( ميزان آهك فعال ) واندازه ذرات آهك و سطح تماس ريشه با آهك احتمال بروز كلروز شدت بيشتری می يابد بايد حتی الا مكان از احداث باغات با درختان حساس به كلروز در زمينهای آهكی خودداری شود در مورد باغاتی كه قبلاً در چنين خاكهايی احداث شده می توان با استفاده از روشهای زراعی مناسب و همچنين مصرف كودهای حاوی آهن از بروز كلروز آهن جلوگيری بعمل آورد و يا از شدت آن كاست .

عدم تهويه كافی يا خفگی ريشه ها : 

عوامل مهمی باعث خفگی ريشه ها در خاك می شوند كه مهمترين آن مربوط به خيسی خاك می باشد بافت خاك متوسط يعنی نه رسی و نه خيلی شنی و دارای عمق كافی و فاقد لايه های متراكم گچ و آهك و رس برای احداث باغ مناسب مي باشد و بايستی قبل از احداث باغ تا عمق حدود ۵/۱ مترآزمايش خاك صورت گيرد .

استفاده از كودهای دامی پوسيده باعث پوك كردن و تهويه خاك در محيط ريشه ها و وجود مواد آلی در خاك باعث تسهيل در جذب آهن و جلوگيری از كلروز می گردد كودهای دامی بايد پوسيده باشد زيرا كود دامي نپوسيده خود باعث كلروز ميشود .

زيرو رو كردن خاك يا اصطلاحاً بيل زدن خاك باعث تهويه خاك می شود .

آبياری :

آبیاری غرقابی و كرتی بيشترباعث بروز كمبود آهن می شود ، بنابراين روشهای آبياری سنتی  باعث سفت شدن خاك و سله بستن و غير قابل نفوذ شدن هوا و آب شده و باعث بروز كمبود آهن ميشود استفاده از روشهای آبياری قطره ای و نيز جوی و پشته باعث افزايش قدرت نفوذ پذيری خاك به محيط اطراف ريشه و از اشباع آب جلو گيری می شود .

قليايی وشور بودن خاك : 

هر چه زمين قليايی باشد مقدار بيشتر از آهن غير قابل محلول جذب برای ريشه در می آيد بنابراين كمبود آهن در خاكهای اسيدی بندرت و در خاكهای قليايی به وفور ديده می شود .

اصلاح خاك از نظر شوری و قليايی با اضافه كردن گچ و گوگرد و اسيدی كردن خاك از ميزان شوری و قليايی خاك می كاهد و ازبروز كلروز تا حدی جلوگيری می كند.

عدم تعادل عناصر غذايی در خاك :  

اگر مقدار يك عنصر در خاك بيشتر از حد مجاز باشد باعث جلوگيری از جذب و مصرف ساير عناصر مورد نياز می شود مثلاً جذب بيش از اندازه فسفر ، روی ، منگنز توسط گياه مصرف آهن را توسط گياه كاهش می دهد و باعث بروز كمبود آهن می شود .