هورمون های گیاهی

تعریف

موادی که در غلظت اندک در بسیاری از فرایند های فیزیولوژیکی و بیولوژیکی نقش تنظیمی ایفا می کنند. این فرایند ها شامل رشد و نمو گیاهان ، تشکیل و رشد ریشه ها ، مقاومت گیاهان و درختان به تنش های محیطی از جمله سرما و گرما… است و همچنین در گلدهی ، باروری ، تشکیل دانه و میوه و بسیاری از فعالیت های گیاهی دیگر اثر می گذارند.

انواع

تحریک کننده های رشد : اکسین ، سیتوکینین، جیبرلین ، براسینواستروئید ها

بازدارند های رشد : اتیلن ،آبسیزیک اسید ،جازمونات ، پلی آمین، سالیسیلیک اسید و پپتید پیام رسان

کاربرد ها

اکسین نقش در طویل شدن سلول های گیاهی

جلوگیری از رشد نرک ها

تولید اکسین در نوک ساقه اصلی از رشد جوانه های جانبی جلوگیری می کند  ، اگر در محل زخم هرس با محلول نفتالین استیک اسید محلول پاشی گردد از رشد نرک ها جلوگیری می شود .

جلوگیری از رشد پاجوش ها

بزرگ شدن بافت میوه

به دلیل نقش در تقسیم سلولی و بزرگ شدن سلول ها

تسریع ریشه دار شدن قلمه ها

اکسین مصنوعی مانند ایندول بوتریک اسید

تسریع در رسیدگی میوه و تاخیر در پیری برگ

اکسین مصنوعی مثل نفتالین استیک اسید پیری سلول های لایه جداشونده ی برگ را به تعویق می اندازد.

جلوگیری از ریزش میوه

نفتالین استیک اسید در غلظت مشخصی

جیبرلین هم مانند اکسین موجب طویل شدن و بزرگ شدن سلول می شود.

بالابردن عملکرد و تولید میوه در انواع سیب و گلابی

در مواقعی که گرده افشانی انجام نشده با پاشیدن محلول هایی حاوی جیبرلین گل هارا وادار به گرده افشانی کرد.

تعویق در رسیدگی

در مرکبات و خرمالو محلول جیبرلین به غلظت مشخص یک ماه پیش از رسیدگی محلول پاشی می شوند.

تولید میوه های درشت

جایگزین دوره سرما برای رویش دانه و جوانه

جایگزین اثر دوره نوری در برخی گیاهان

تحریک گلدهی در گیاهان دوساله مانند کلم و چغندر قند

افزایش گل در گیاهانی مانند خیار

افزایش میزان محصول انگور

به دور روش ۱- محلول پاشی پیش از عمل باروری یعنی حدود ۱۰ روز قبل از ریزش گلبرگ ها یا کلاهک گل ها

این عمل باعث از بین رفتن مادگی و تولید حبه بی دانه می شود و در ارقام یاقوتی باعث کاهش تراکم خوشه و باز شدن و افزایش کیفیت خوشه می شود.

۲- محلول پاشی پس از انجام عمل باروری و تشکیل حبه ها یعنی از زمان ریزش حدود ۷۵ درصد کلاهک ها

سیتوکینین نقش در تحریک و تقسیم سلولی در گیاهان 

در کشت بافت و تولید گیاهانی مانند داوودی و میخک 

غیر فعال کردن غالبیت انتهایی تولید شاخه های جانبی در گل های زینتی حسن یوسف

طولانی کردن عمر گل های بریدنی و سبزی های برگی 

افزایش تولید میوه های درشت تر 

افزایش جوانه زنی  با خیساندن برخی بذرها با سیتوکینین

افزایش کارایی انتقال و حرکت مواد مغذی در گیاه