خاویار گیاهی

معرفی : گیاه کینوا معروف به خاویار گیاهی

نام علمی Chenopodium quinoa willd : بومی کوه‌های آند در بولیوی، شیلی و پرو

تاریخچه : این گیاه قدمتی بیش از پنج‌هزار سال دارد و اکنون نیز در آمریکای جنوبی در سطح وسیعی در حال کشت است. در دهه اخیر کینوا به عنوان یکی از «دانه‌های باستانی» و جایگزین سالم‌تر و جذاب‌تر از گندم در کشورهای غربی شناخته شده‌ است. در گذشته، در امپراتوری اینکا (یک امپراتوری از سرخ‌پوستان آمریکای جنوبی)، کینوا را «مادر همه‌ی غلات» می‌خواندند و اعتقاد داشتند که مقدس است. در واقع کینوا غله‌ی واقعی نیست، بلکه شبه‌غله است، به عبارت دیگر اساسا دانه است، اما شبیه غلات آماده طبخ و مصرف می‌شود.

اهمیت : گیاهی مقاوم به خشکی و شوری با نیازکم به آب مزایا و خواص تغذیه ای فراوان دارد.
۱۸۵ گرم کینوا حدود ۲۲۲ کالری انرژی، ۳۹ گرم کربوهیدرات و ۴ گرم چربی دارد؛ کینوا همچنین حاوی مقدار کمی اسیدچرب امگا ۳ است.
۱۸۵گرم کینوا (خام یا پخته)،

پروتئین : ۸ گرم
فیبر : ۵ گرم
منگنز : ۵۸ درصد میزان موردنیاز روزانه
منیزیم : ۳۰ درصد میزان موردنیاز روزانه
فسفر : ۲۸ درصد میزان موردنیاز روزانه
اسید فولیک : ۱۹ درصد میزان موردنیاز روزانه
مس : ۱۸ درصد میزان موردنیاز روزانه
آهن : ۱۵ درصد میزان موردنیاز روزانه
روی : ۱۳ درصد میزان موردنیاز روزانه
پتاسیم : ۹ درصد میزان موردنیاز روزانه
تقریبا ۱۰ درصد میزان موردنیاز روزانه از ویتامین B۱، ویتامین B۲ و ویتامین B۶؛
مقدار کمی کلسیم، ویتامین b۳ یا نیاسین و ویتامین E.

شرایط کشت
بهترین PH برای رشد آن ۶ تا ۷ است اما قادر است در رنج PH اسیدی یعنی ۵/۵ تا قلیایی بالا یعنی ۹/۵ رشد کند. این نشان می‌دهد که به سمیت‌آلومینیوم نیز مقاوم است. نیاز آبی آن ۴۰۰ تا ۸۰۰ میلیمتر بوده و با ۲۵۰ میلیمتر نیز نتیجه ایده آل داده است.
گیاه کینوا را از اردیبهشت تا مردادماه می‌توان کشت نمود. بهترین زمان کشت برای برداشت بهینه مردادماه است. قادر به رشد در زمین‌های سبک تا خشن می‌باشد. جهت افزایش تناژ درهکتار می‌توان میزان بذر مصرفی در هکتار را بالا برد اما این بستگی به شرایط محیطی و تغذیه‌ای گیاه دارد. دوره رشدی گیاه ۴ تا ۷ ماه می‌باشد. رنج تولید گیاه در هکتار ۱۲۰۰ تا۵۰۰۰ کیلو می‌باشد. دو رقم Sajama و Santa Maria جزو ارقام مهم زراعی به شمار می‌روند که تولید و عملکرد رقم Santa Maria بیشتر می‌باشد.
ویژگی منحصر به فرد
عاری از گلوتن :
رژیم غذایی فاقد گلوتن برای افراد مبتلا به بیماری سلیاک و عدم تحمل گلوتن شدید توصیه می‌شود؛ اگرچه جامعه دانشمندان هنوز در حال بحث روی مزایای رژیم غذایی فاقد گلوتن برای افرادسالم هستند، افراد زیادی به این رژیم روی آورده‌اند. سایت Medical تخمین می‌زند که تقریبا ۱.۶ میلیون نفر از رژیم غذایی بدون گلوتن پیروی می‌کنند بدون اینکه مبتلا به این بیماری‌ها باشند.
خواص تغذیه ای
یک پروتئین کامل:
بر اساس موسسه ملی سلامت ۹ آمینو اسید ضروری وجود دارد که شامل هیستیدین، ایزولوسین، لوسین، لیزین، متیونین، فنیل آلانین، ترئونین، تریپتوفان و والین است و بر خلاف سایر غلات، کینوا منبع خوبی از لیزین محسوب می شود.کینوا و سایر غلات سبوس‌دار همچنین حاوی ۲۵ درصد پروتئین بیشتری نسبت به غلات تصفیه شده هستند.
ضد التهاب:
کینوا و سایر غلات سبوس دار ممکن است به کاهش خطر ابتلا به این التهابات خطرناک کمک کند؛ این ماده می‌تواند به ترویج و افزایش میکروب‌های مفید روده کمک کند همچنین این میکروب‌ها برای جلوگیری از چاقی، التهاب و بیماری‌های دیگر بسیار مهم است.
کینوا حاوی مواد مغذی ضد التهابی بسیاری همچون اسید فنولیک، پلی ساکارید دیواره سلولی و مواد مغذی خانواده ویتامین E. مانند گاما توکوفرول است.
پایین آوردن کلسترول خون:
محتوای خوب فیبر در کینوا می‌تواند در پایین آوردن سطح کلسترول خون مفید باشد؛ فیبری که به هضم کمک می‌کند نیازمند اسید‌های صفراوی است که تقریبا از کلسترول ساخته شده‌اند.
سلامت قلب:
مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که کینوا دارای بسیاری از فلاونوئیدهاست که می‌تواند در مقابل بیماری‌های قلبی محافظت کننده باشد علاوه بر این، کینوا می‌تواند اسید‌های چرب تک غیر اشباعی را برای بدن فراهم کند؛ این اسید‌های چرب شامل اسید چرب امگا ۲ و آلفا لینولنیک اسید است.
بهبود سیستم گوارش:
یک فنجان کینوای پخته شده حاوی ۲۱ درصد فیبر است و این موضوع برای روده و سیستم گوارش بسیار عالی است. کینوا همچنین از سایر غلات قابل هضم‌تر است همچنین مصرف کینوا، گندم سیاه و جوی دوسر حس سیری بیشتری در اختیار فرد قرار می‌دهد.
دیابت و فشارخون:
کینوا به خاطر نقش آن در مدیریت دیابت و پرفشاری خون نیز مود مطالعه قرار گرفته است؛ بر اساس مطالعه‌ای که در مجله غذا‌های دارویی به چاپ رسیده است، دانشمندان برزیلی ۱۰ غلات سنتی را مورد مطالعه قرار دادند تا تاثیر آن‌ها بر روی مدیریت دیابت و پرفشاری خون مشخص شود.
آن‌ها دریافتند که کینوا سرشار از آنتی اکسیدان‌هایی به نام کورستین است و پتانسیل بیشتری برای مدیریت دیابت و پرفشاری خون دارد.
افزایش طول عمر:
بر اساس گفته‌های برخی از دانشمندان، فیبر موجود در کینوا می‌تواند به افراد کمک کند عمر بیشتری داشته باشند.
بر اساس مطالعه‌ای که در ژورنال اپیدمیولوژی آمریکا منتشر شده است، رژیم غذایی سرشار از فیبر می‌تواند مرگ زودرس را کاهش دهد؛ ۲ مطالعه‌ اخیر هم مصرف غلات سبوس دار با طول عمر را اثبات کرده‌اند.
مضرات کینوا:
دانه‌های کینوا با ساپونین پوشیده شده‌اند که مواد شیمیایی هستند که برای محافظت از گیاه در برابر بیماری‌های ناشی از قارچ‌ها، باکتری‌ها و ویروس‌ها به کار می‌روند.
ساپونین می‌تواند طعم تلخی داشته باشد بنابراین قبل از پختن کینوا باید آن را به طور کامل زیر آب سرد شستشو داد.
کینوا در رژیم غذایی :
کینوا خیلی سریع‌تر از سایر غلات می‌پزد و پخت آن معمولا بین ۱۲ الی ۱۵ دقیقه طول می‌کشد. همین امر موجب می‌شود که کینوا به یک ماده غذایی عالی برای افرادی باشد که مشغله کاری زیادی دارند.
کینوا بعد از پخت نیز طراوات و خوشمزگی خود را حفظ می‌کند.
شما می‌توانید کینوا را به روش‌های مختلفی همچون پوره، اضافه کردن به سالاد یا مواد غذایی آماده کنید؛ کینوا برای غلیظ کردن سوپ یا خورشت بسیار عالی است
قیمت محصول
برای کشاورزان اقتصادی و مقرون به صرفه است ،کشت این گیاه با توجه به عملکرد و توقع کم گیاه برای کشاورزان صرفه اقتصادی دارد.
بسته بندی در مارکت ها : هر ۲۵۰ گرم سفید ۱۵ الی ۳۰ هزارتومان ، هر ۲۵۰ گرم قرمز ۱۶ الی ۳۲ هزارتومان
مشکلات تولید در کشور
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان ادامه داد: یکی از مشکلات در زمینه تولید کینوا، فروش این محصول است که باید تمهیداتی برای آن اندیشیده شود تا کشاورزان با آسایش خیال به تولید آن بپردازند.
وی با بیان اینکه محصول کینوا نیاز به فرآوری دارد گفت: لازم است دستگاه‌هایی برای فرآوری محصول از خارج کشور وارد شود.
نجفی نژاد تصریح کرد: بعد از انجام تحقیقات از کشاورزان به منظور آشنایی با چگونگی کشت کینوا و همچنین خواص و شرایط دعوت شد و کارشناسان مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان بهترین زمان کاشت محصول کینوا بر اساس تحقیقات انجام شده در مناطق مختلف را بررسی و به کشاورزان اعلام کردند.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان بیان کرد: همچنین ارقام مختلف محصول کینوا با توجه به سازگاری با محیط بررسی و اصول فنی زراعت گیاه مشخص و به کشاورزان اعلام شد.
نجفی نژاد تصریح کرد: کارگاه‌های آموزشی نیز به منظور آشنایی کشاورزان با گیاه کینوا و چگونگی کشت آن از طریق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان برگزار شد که در این راستا و در وهله نخست حدود ۳۰۰ نفر از بهره برداران آموزش‌های لازم را فرا گرفتند و بعد از آن کارشناسان کشاورزی نیز با برگزاری کلاس‌هایی در شهرستان‌های مختلف استان کرمان بیش از ۶۰۰ نفر از کشاورزان را در این زمینه آموزش دادند.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان تصریح کرد: کینوا با توجه به مقاومت بالا می‌تواند جایگزین مناسبی برای گیاهان پر مصرف در آب شود.
در سال ۱۳۸۷، مؤسسه اصلاح تهیه نهال و بذر، با واردات بذر این گیاه تنها توانست عملکرد یک تن در هکتار داشته باشد که موفقیت‌آمیز نبود. در سال ۲۰۱۳ که سال کینوا نامگذاری شده بود، فائو برخی ارقام این گیاه را به هشت کشور منتقل کرد که ایران یکی از این کشورها بود عملکرد چهار تنی در آب شیرین به‌دست آمد.
در حال حاضر در ایران تلاش می‌شود کاشت این گیاه در مناطق شور صورت گرفته و افزایش عملکرد به دست آید.

خاویار گیاهی در ایران
کشت کینوا با در کرمان با توجه به ارزآوری می‌تواند اقتصاد بخش کشاورزی این استان را متحول کند و در رونق تولید نقش بسزایی ایفا کند.
کشت کینوا در کرمان
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان کرمان نیز گفت: با توجه به وجود محدودیت منابع آبی در کرمان یکی از اولویت‌های این سازمان تعیین الگوی کشت مناسب برای کشاورزان در شرایط فعلی است و کشت این گیاه در کرمان صرفه اقتصادی دارد.
وی اظهار داشت: گیاه کینوا سال گذشته به صورت آزمایشی در سه هکتار از اراضی شهرهای ماهان، راین و باغین به صورت آزمایشی کشت و ۸۰۰ کیلوگرم در هکتار برداشت شد.
مسعودی ادامه داد: این گیاه قابلیت رشد در اراضی شور و با کیفیت نامناسب را دارد لذا کشت آن برای تمام مناطق استان و شهرستان کرمان توصیه می‌شود.
وی با اشاره به برگزاری کلاس‌های آموزشی در زمینه معرفی گیاه کینوا برای کشاورزان تصریح کرد: استقبال خوبی تاکنون از کشت این محصول توسط بهره برداران انجام شده است.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان کرمان گفت: تاکنون ۶۰ هکتار بذر کینوا بین کشاورزان شهرستان کرمان توزیع شده و امید می‌رود با توجه به استقبال انجام شده تا ۱۰۰ هکتار بذر توزیع شود.
وی با اشاره به اینکه کشت این گیاه از روز پنجشنبه گذشته در جوپار کرمان به صورت مکانیزه آغاز شده است افزود: طبق تحقیقات انجام شده کشت کینوا در مناطق سردسیر تا اواخر مرداد و در مناطق گرمسیر مانند شهداد تا شهریور قابل انجام است.
مسعودی افزود: حداقل از هر هکتار مزرعه کینوا ۲ و نیم تن تولید محصول برداشت می‌شود که می‌تواند جایگزین خوبی برای محصولات پر مصرف آبی باشد.
وی با بیان اینکه کشت محصولات پر مصرف به لحاظ آبی در بسیاری از مناطق حذف شده و محصولاتی مانند کینوا، کلزا و گیاهان دارویی جایگزین آن شده است گفت: کینوا می‌تواند با ارزش غذایی بالا در سبد تغذیه خانوار جایگزین برنج شود.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان کرمان بیان کرد: سال قبل هر کیلو از محصول کینوا پنج هزار تومان از کشاورز خریداری شد و امسال این قیمت هشت هزار تومان خواهد بود و درآمد ریالی حاصل از فروش یک هکتار از محصول کینوا طی سال جاری حدود ۲۵ تا ۳۰ میلیون تومان است.
وی گفت: بسته‌های فراوری شده آماده مصرف کینوا در برخی فروشگاه‌ها در وزن ۲۵۰ گرم حدود ۳۵ تومان به فروش می‌رسد.
مسعودی افزود: برای توسعه کشت کینوا در هر هکتار پنج میلیون تومان تسهیلات سرمایه در گردش کم بهره به کشاورزان واگذار می‌شود و همچنین برای خرید ادوات کاشت و برداشت این محصول نیز می‌توانیم کشاورزان را در خرید دستگاه‌ها با تسهیلات یاری کرد.
شرکت تعاونی بهره برداران گیاهان دارویی به منظور فروش محصولاتی از جمله کینوا شکل گرفته و کشاورزان برای فروش محصولات خود عضو این شرکت تعاونی می‌شوند.
مسعودی ادامه داد: در بخش صادرات محصول کینوا نیز به دلیل ارزآوری مناسب برنامه ریزی خواهد شد.
حمید نجفی نژاد عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان: یکی از سیاست‌های متولیان امر در مرکز تحقیقات، معرفی گیاهان مقاوم به کم آبی و شوری آب و خاک است. کینوا گیاهی مقاوم به شوری و خشکی آب و خاک است لذا مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان از پنج سال گذشته تحقیق بر روی این گیاه را با کشت آزمایشی در چند نقطه از این استان آغاز کرد .
نجفی نژاد با بیان اینکه طبق بررسی و تحقیق‌های علمی کارشناسان مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان امکان کشت گیاه کینوا در مناطق مختلف آب هوایی گرم، سرد و معتدل و همچنین کشت دیم کینوا در برخی مناطق پر بارش تر وجود دارد