دانش کشاورز : نکات طلایی کشت سویا

• لوبیای روغنی سویا یا سوژا از خانواده گیاهی لگومینوز (Fabaceae) است .

لوبیا روغنی یا سویا(به فرانسوی: soja، soya) یکی از بقولات است. نیام و دانه آن (لوبیا) غذای میلیون‌ها نفر را فراهم می‌کنند و در تهیه مواد شیمیایی نقش عمده دارند. سویا احتمالاً حاصل اهلی‌سازی گیاهی وحشی در شرق آسیا است.

این گروه از گیاهان قادرند به کمک گره هایی که در ریشه خود دارند ، نیتروژن موجود در هواراکه به صورت گاز می باشد دریافت و به صورت کود نیتروژن در خاک ذخیره و مورد استفاده  قرار دهند.

این گیاهان این کارا با کمک نوعی باکتری به نام ریزوبیوم انجام می دهند.

برای این کار باید کود ریزوبیوم مختص سویا (با نام ریزوبیوم ژاپونیکوم ) را که به صورت تجاری در بازار موجود است خریداری کرده و قبل از کشت بذرها را طبق دستورالعمل روی بسته بندی کود با آن آغشته کرد.

هنگام استفاده ازین کود نیاز است که ۴۰ تا ۶۰ کیلو در هکتار نیز کود اوره به عنوان آغاز گر در زمان کاشت مصرف شود اما در طول فصل دیگر به مصرف کوهای نیتروژنی نیاز ندارد.

در ابتدای رشد این گیاه نیاز به کود آغازگر دارد تا ریشه های آن با باکتری رابطه برقرار کند برای همین نیاز به نیتروژن دارد اما پس از اینکه ریشه ها خوب رشد کند نیتروژن خودرا از هوا تامین می کند.

• ارقام سویا از نظر حساسیت به طول روز به ۱۳ گروه تقسیم بندی می شود که شامل : ۰۰۰ ،۰۰، ۰ ،I، II، III، IX، X، IV، V، VI ،VII ،VIII

در این میان ارقام  ۰۰۰، ۰۰ ، ۰  به طول روز بی تفاوت بوده و در عرض های جغرافیایی مختلف قابل کشت هستند.رقم های IX، X نسبت به طول روز حساس بوده و فقط در عرض های جغرافیایی پایین قابل کشت هستند ومناسب ایران نیستند.

• ارقام سویا به دو گروه رشد محدود (فرم ایستاده) و رشد نامحدود (فرم رونده) تقسیم می شوند.

نکته : در ارقام رونده مصرف بی رویه  آب و کود های نیتروژنی موجب افزایش رشد رویشی و کاهش عملکرد دانه روغن می گردد.

• اگر هدف تولید دانه های روغنی باشد نقش دو عنصر منیزیم و گوگرد جهت افزایش عملکرد کیفیت دانه و روغن ضروری است .

• بذرهای سویا که توسط ضربات مکانیکی دچار صدمه می شوند برای کشت اصلا مناسب نیستند زیرا موجب کاهش قدرت جوانه زنی می شوند از طرفی درصد سبزشدن آن ها به شدت کاهش میابد.

• سویا به فراوانی عنصر بور در خاک بسیار حساس است و اگر مقدار این عنصر درخاک از یک میلی گرم در کیلوگرمPPM در خاک بیشتر باشد نتایج آزمون خاک عملکرددانه کاش می یابد.

• لوبیای روغنی به سله بستن خاک و تراکم خاک بسیار حساس است . بهترین رشد آن در خاک هایی با بافت متوسط مانند لوم، لوم شنی، لوم سیلتی و سیلتی به دست می آید .

• برای کنترل علف هرز پهن برگ در مزارع سویا نیز می توان از علفکش هایی مانند بازاگران در مرحله ی ۲ تا ۳ برگی علف هرز و برای باریک برگ ها فوکوس و سوپر گالانت استفاده کرد.

• کشت این گیاه ب صورت جوی و پشته ای بیشتر مرسوم است . فاصله ردیف های کشت ۶ و فاصله بذرها ۴ سانتی متر در نظر می گیرند تا تراکم ۴۰ بوته در متر مربع حاصل شود .

• مهم ترین آفت این گیاه در ایران پروانه دانه خوار  Etiella zinckenella Treitاست که لارو آن از غلاف و دانه سویا تغذیه می کند .

زمستان گذرانی: به صورت لارو کامل درون خاک است بنابراین شخم عمیق پاییزه باعث می شود لارو به سطح خاک آمده و و توسط پرندگان خورده می شود

• مهم ترین بیماری های سویا: بوته میری با عامل قارچی رایزوکتونیا است  که تحت شرایط بالا بودن رطوبت خاک تهویه کم و سنگین بودنخاک گسترش می یابد.

کنترل بیماری از طریق انتخاب ارقام مقاوم، آبیاری به موقع و ضدعفونی بذر توسط قارچ کش مناسب امکان پذیر است .

• زمان مناسب برای برنامه ریزی کاشت سویا، دو تا سه هفته پس از آخرین تاریخ یخبندان است،  زمانی که گرمای خاک ب ( ۱۵٫۵ درجه سانتیگراد) و دمای هوا نزدیک به  (۲۱ درجه سانتیگراد) می رسد.