دانش کشاورز : راهنمای کشت بادنجان

شرایط محیطی مطلوب

بادنجان نسبت به سرما حساس بوده به گونه ای که دمای کمتر از ۱۶ درجه سانتی گراد را تحمل نکرده و آسیب می بیند و از این نظر نسبت به گوجه فرنگی و فلفل حساسیت بیشتری نسبت به سرما دارد. مناسبترین دما برای رشد این گیاه بین ۲۲ تا ۳۰ درجه سانتی گراد برای دمای روز و بین ۱۸ تا ۲۴ درجه برای دمای مطلوب شبانه است. بهترین دما جهت جوانه زنی بذر بین ۲۴ تا ۳۲ درجه سانتی گراد بوده و در دماهای بالاتر از ۳۵ درجه سانتی گراد و پایینتر از ۱۵ درجه سانتی گراد جوانه زنی بذر بسیار کند خواهد بود.کاهش دمای کمتر از ۱۸ درجه سانتی گراد باعث ریزش گل و میوه می گردد.

درجه حرارت های بالا باعث خشکی گرده یا آبکی شدن کلاله می شود که در نتیجه میزان میوه دهی کاهش محسوسی خواهد داشت از سوی دیگر تابش مستقیم آفتاب در زمان میوه دهی باعث آفتاب سوختگی میوه های جوان خواهد شد. رقم های ارغوانی و دورنگ از دمای بالا و رطوبت پایین تاثیر گرفته و در ساخته شدن آنتوسیانین تحت تاثیر این امر قرار خواهد گرفت. برای بادنجان شدت نوری در حدود ۱۰۰۰۰ لوکس مطلوب بوده به طوری که شدت نور کم در زمستان باعث ریزش گل و بدشکلی میوه می شود.

بادنجان نسبت به باد حساس است و باد های تنذ باعث پارگی برگ ها و شکستن ساقه می گردد. PH مناسب برای بادنجان بین ۵٫۵ تا ۶ است.

تکثیر

روش های ازدیاد بادنجان عبارتند از کشت مستقیم بذر، کشت نشاء، خوابانیدن، پیوند زدن، قلمه زدن.

در کشت بذری بیشترین قوه نامیه را بعد از دوسال شاهد هستیم دلیل این امر این است که پس از گذشت دو سال از عمر بذر برخی از ویروس ها در شرایط محیطی انبار از بین می روند و بذر سال دوم از بر سال اول رویش مناسب تری خواهد داشت. بادنجان نسبتا به نشا کاری حساس بوده و بهترین زمان برای انتقال نشاء به زمین وقتی است که گیاهچه دو تا سه برگ حقیقی را دارا باشد نکته قابل توجه در کشت نشاء بادنجان این است که در زمان انتقال نشاء حتما همراه با خاک اطراف ریشه انتقال داده شود.

تولید نشا بادنجان ۸ تا ۱۰ هفته طول می کشد که برای کاهش ارتفاع ساقه، مقاوم شدن نشا و افزایش تحمل نشاءها به شوک های سرمایی بهتر است آبیاری خزانه قبل از انتقال به زمین قطع گردد. به طور معمول نشاء بادنجان بعد از گذشت ۸ تا ۱۰ روز از زمان انتقال در زمین مستقر می شود. پیوند بادنجان روی پایه های مقاوم به ورتیسیلیوم از جمله Solanumintegrifoliumو یا S. torvum جهت ایجاد مقاومت به بیماری های خاکزی مرسوم است.

گل دهی و گرد افشانی

بادنجان گیاهی خود گرده افشان است ولی به ندرت دگر گرده افشانی نیز در آن صورت می گیرد. از نظر گلدهی جز گیاهان روز خنثی دسته بندی می شود. در رقم های زود رس پس از تشکیل شش برگ در گیاه گل ها ظهور پیدا می کنند این اتفاق در رقم های دیرس پس از تشکیل چهارده برگ رخ می دهد. درصورت کاهش دما در زمان گل دهی میوه ها به صورت پارتنوکارپ تشکیل خواهند شد. در زمان گل دهی گل ها به سه صورت تشکیل میگردند، گلهای خامه کوتاه، خامه کاذب (Pseudo- Styled flower)  که چون گرده افشانی نمیکنند، دچار ریزش می گردند وگل هایی با خامه بلند که تعداد مناسبی میوه تولید می کنند.

استفاده از هرمون جیبرلین و اکسین در تحریک پارتنوکارپی موثر بوده و محلول پاشی گل ها با توفردی با دز ۲ ppm و اسید نفتالین استیک با غلظت ۷۵ ppm یک هفته در میان به مدت ۷۵ تا ۹۰ روز موجب افزایش عملکرد تا ۵۰ درصد خواهد شد. همچنین تیمار کردن ۲۴ ساعته بذر با این مواد نتایج مشابه ای را رقم خواهد زد از سوی دیگر استفاده از پاراکلروفنوکسی استیک اسید (PCPA) در افزایش میوه دهی موثر است.

هرس و تربیت

بادنجان رشد نامحدود (Indeterminant Habit) داشته و شاخه های فرعی از زاویه برگ ها تشکیل می شوند. در کشت گلخانه ای بادنجان به صورت تک ساقه ای تربیت می شود.

داشت

گیاه بادنجان مصرف غذایی بالایی داشته و مواد غذایی زیادی را از خاک خارج می کند استفاده از کودهای دامی به همراه NPK برای تغذیه بادنجام مرسوم میباشد.

برداشت و انبارداری

معمولا زمانی که اندازه میوه به یک سوم اندازه کامل (قطر میوه بین ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر) خود می رسد آماده برداشت است. روش تشخیص رسیدگی میوه به این صورت است که اگر با فشار دادن انگشت شست در میوه، پوست میوه به جای خود بازگشت، میوه نارس و در صورتی که پس از فشار دادن میوه با انگشت، میوه به جای خود بازنگشت میوه از نظر فیزیولوژیک رسیده است. از دیگر نشانه های رسیدگی میوه براق نبودن سطح میوه می باشد. برداشت میوه با قطع دم که معمولا خیلی محکم به ساقه متصل است صورت گرفته و کاسبرگ با قسمتی از دم روی میوه باقی میماند. اگر کاسبرگ طی برداشت میوه حذف گردد عمر انبارداری میوه کاهش یافته و آن را در معرض عوامل بیماری زا قرار می دهد. در صورتی که میوه در زمان مناسب برداشت نشود و اصطلاحا زیاده رس گردد گوشت میوه خشک و تلخ  و بذر آن تیره و سخت می شود، از سوی دیگر عدم برداشت به موقع میوه موجب  کاهش گلدهی و میوه دهی بعدی گیاه می شود.

عملکرد

عملکرد بادنجان در شرایط مطلوب حدود ۲۶٫۵ کیلوگرم در هر متر مربع است که نسبت به گوجه فرنگی عملکرد کمتری دارد.میوه بادنجان را در دمای ۱۰ تا ۱۳ درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی ۹۲ درصد می توان به مدت دو تا سه هفته نگهداری کرد. نگهداری بادنجان در دمای کمتر از ۱۰درجه سانتی گراد باعث بروز علایم سرما زدگی (تلخی، برنزه شدن، سوراخ سوراخ شدن سطح میوه، قهوه ای شدن بذر و گوشت میوه) در میوه شود. پیچیدن بادنجان در پوشش پلی اتیلن باعث افزایش عمر انبارداری آن می شود.

آفات و بیماری ها

بوته بادنجان برای بسیاری از آفات جذاب بوده که از مهمترین آفات آن می توان به شته، تریپس و کنه اشاره کرد. از جمله بیماری های مهم آن می توان مرگ گیاهچه (Phytophtora ssp.، Phytium ssp.، Rhizoctonia ssp.)، لکه برگی (Cercospora ssp.، Alternaria ssp.)، پژمردگی (Sclerotiniumrolfsi، Fusariumsolani، Verticilium ssp.) و پژمردگی باکتریایی (Pseuodomonasolanacearum) را نام برد.

ارقام مختلف بادنجان رابشناسید